Nieuw kabinet zal burgers meer privacy-bewust moeten maken

Het gebruik van data in de samenleving neemt toe. Met de snelle opkomst van slimme, zelflerende apparaten zal die hoeveelheid data de komende jaren alleen maar blijven stijgen. Het is daarom cruciaal dat burgers de risico's en de waarde van hun persoonsgegevens kennen. Mensen kunnen van het gemak van allerlei technologische diensten profiteren, maar moeten ook beseffen dat zij in ruil daarvoor data ter beschikking stellen. Met het delen van eigen informatie is niets mis als mensen daar goed geïnformeerd voor kiezen.

Meer aandacht

Dat is nu niet altijd het geval. Uit het meest recente DDMA Privacy Onderzoek blijkt dat zij zich steeds meer zorgen maken over hun privacy, maar daar niet naar handelen. Er is sprake van een privacy-paradox: apps die we het minst vertrouwen, zoals bepaalde social media, gebruiken we juist het meest. Ook klikt bijna iedereen cookiemeldingen gedachteloos weg, zonder echt te weten waar hij toestemming voor geeft. Een privacy-bewuste burger weet aan wie hij zijn gegevens toevertrouwt en waarom. Dat is niet alleen van belang voor hemzelf - ook het bedrijfsleven heeft baat bij klanten die de waarde inzien van hun eigen data. Pas dan ontstaat er een duurzame data-economie, waarvan iedereen profiteert.

Daarom pleiten we ervoor dat de overheid meer doet aan voorlichting en bewustwordingscampagnes. Met een aanpak die zich richt op specifieke groepen is veel te winnen. Ouderen hebben gemiddeld vaker privacy-zorgen dan andere groepen, maar weten vaak niet goed hoe zij meer grip kunnen krijgen op welke data ze wel en niet delen. Bij deze groep zien we dat training in digitale vaardigheden grote toegevoegde waarde kan hebben.

Jongeren kennen de weg in de digitale wereld juist uitstekend, maar zij maken zich meestal weinig zorgen om hun privacy. Voor hen zouden lessen over data, privacy en cybersecurity op school weer erg nuttig zijn. Die zijn goed te combineren met programmeerlessen waar op dit moment over wordt gesproken. Ook zie ik veel in een speciale bewustwordingsweek over privacy, vergelijkbaar met de Week van de Mediawijsheid.

Uiteraard dragen we als brancheorganisatie ook bij. Wij stimuleren bedrijven transparant over hun datagebruik te zijn. We vinden dat elke organisatie moet laten zien met welk doel en vanuit welke visie persoonsgegevens worden verzameld en gebruikt, en welke voordelen mensen daarvan hebben.

Dat betekent ook dat bedrijven geen gegevens verzamelen 'om het verzamelen'. Is het nodig dat een app toegang vraagt tot data en functies op je smartphone, zonder dat dit direct bijdraagt aan het doel van de applicatie?

Privacy-bewustzijn

Het is moeilijk te begrijpen dat politieke partijen bij de verkiezingen amper aandacht hebben besteed aan data, privacy en cybersecurity. Bovendien heeft de overheid de afgelopen jaren vooral nieuwe wetgeving opgesteld, in plaats van zich te bekommeren om de digitale vaardigheden van burgers. Die weten vaak nu al niet wat hun wettelijke rechten zijn, blijkt uit het eerdergenoemde onderzoek. Daardoor schieten veel wetten hun doel voorbij.

De aankomende Europese privacywet (Algemene Verordening Gegevensbescherming) is daar een voorbeeld van. Deze wet geeft burgers meer controle over hun persoonlijke gegevens en dat is goed nieuws. Maar er is niemand die hun vertelt hoe ze met die controle om moeten gaan. Dat moet anders. Met alleen regels ben je er niet: het nieuwe kabinet moet echt volop gaan investeren in het privacy-bewustzijn.