Niets doen is geen optie voor Turkije

Turkije is aan een bijzonder risicovolle onderneming begonnen: Turkse tanks trokken gisteren de grens met Syrië over.

De Turken proberen de grensplaats Jarablus te veroveren voordat oprukkende Koerdische strijders de hele Syrische grens met Turkije in handen krijgen.

Waarom begint Turkije een grondoorlog in Syrië?

De Koerdische dreiging groeit voor Turkije met de dag. In het zuidoosten van het land hebben de Turkse strijdkrachten grote moeite de controle te behouden.

Regelmatig voert de Turks-Koerdische strijdgroep PKK dodelijke aanvallen uit op agenten en militairen. Tegelijkertijd boeken Syrisch-Koerdische strijders succes tegen IS, waardoor ze steeds meer gebied veroveren.

Twee weken geleden namen de Koerdische strijders, met Amerikaanse luchtsteun, het plaatsje Manbij in. Nu richten zij hun vizier verder westwaarts op het stadje Al-Bab. Als de Koerden zo doorgaan kunnen ze hun gebieden in het noordoosten en noordwesten van Syrië met elkaar verbinden. Dat maakt de dreiging van een Koerdische staat groter.

Door zelf IS uit een stukje van Syrië te verjagen probeert Ankara dat scenario voor te zijn. Als de Turken Jarablus op IS veroveren, plaatsen ze een voet tussen de deur in de potentiële Koerdische corridor. Als de Koerden hen daarna weg willen krijgen, moeten ze het leger van Navo-lid Turkije direct aanvallen. Dan staan de Koerden te boek als agressor, en zetten ze de Amerikaanse steun in hun strijd tegen IS op het spel. Omgekeerd is het voor de Turken nadelig om pas in actie te komen als de Koerden de hele grensstrook controleren. Dan is Ankara de boosdoener die de aanval opent op helden die IS verjoegen.

De inname van Jarablus dient ook als sleutel tot de omliggende gebieden. De Turkse operatie heet dan ook 'Eufraat Schild'. Minister van buitenlandse zaken Mevlut Cavusoglu eist dat de Koerden de hele westoever van de Eufraatrivier verlaten. Dat betekent dat de Koerden zich bijvoorbeeld terug moeten trekken uit Manbij.

Voorafgaand aan de Koerdische inname van Manbij zouden de Amerikanen bovendien met de Koerden en Turken afgesproken hebben dat die terugtrekking na enkele weken zou plaatsvinden. Door zich nu alvast gewapend in de buurt te positioneren houdt Turkije druk op de ketel. Bovendien heeft het met de bevriende Syrische rebellen die het in Jarablus wil plaatsen dan alvast lokale troepen achter de hand die de plaats van de Koerden kunnen overnemen.

Welke risico's neemt Turkije?

Hoewel Ankara veel te winnen heeft, zijn de risico's van de interventie groot. Vooralsnog stuurt Turkije alleen tanks en speciale eenheden de grens over, en dienen bevriende Syrische rebellen als grondtroepen. Turkije heeft hen daarvoor speciaal uit het noordwesten van Syrië opgehaald. Maar juist deze rebellengroepen staan niet bekend als de meest capabele in de Syrische oorlog. Als zij in de problemen raken moet Turkije de hele operatie afblazen of zelf meer grondtroepen sturen. Mogelijk roept Turkije dan ook de steun in van zijn jihadistische bondgenoten in Syrië, zoals Ahrar al-Sham en Al-Qaeda.

Tegelijkertijd riskeert Turkije een escalatie van de strijd met IS. Die bleef tot gisteren beperkt tot wederzijdse artilleriebeschietingen aan de grens en periodiek een aanslag in Turkije. Maar als de Turken met hun relatief zwakke Syrische bondgenoten na Jarablus verder IS-gebied intrekken, en de Koerden hun opmars tegen IS staken, dreigen grondgevechten tussen Turkse militairen en IS. Bovendien beschikt IS nog over een flink aantal ondergrondse terreurcellen in Turkije zelf.

Daar komt nog eens bij dat Turkije beschikt over een verzwakt en verdeeld leger. Sinds de mislukte coup van 14 juli zijn duizenden militairen gearresteerd of ontslagen, en staat de interne cohesie onder druk door een klopjacht op veronderstelde aanhangers van de geestelijke Fethullah Gülen.

Wat zijn de internationale reacties?

Turkije kan rekenen op steun van de Verenigde Staten. Amerikaanse vliegtuigen helpen het Turkse leger door stellingen van IS te bombarderen. Dat is een flinke opsteker voor Ankara. Het toont de Koerden, die in de betwiste gebieden ook afhankelijk zijn van Amerikaanse luchtsteun, dat Washington toch echt een bondgenoot van Ankara is.

De Amerikaanse vicepresident Joe Biden onderstreepte dat gisteren ook tijdens een bezoek aan Ankara. Hij zei dat de Koerden zich moeten terugtrekken uit het gebied ten westen van de Eufraat. Doen ze dat niet, dan verliezen ze Amerikaanse steun. Omdat Turkije zijn operaties in Syrië en Irak verder op eigen houtje uitvoert, hoeft het buiten Washington niet met andere Navo-bondgenoten te overleggen.

De Syrische president Bashar al-Assad heeft de Turkse inval veroordeeld als een schending van de Syrische soevereiniteit. Zijn beschermheer Rusland uitte zorgen, maar veroordeelde de inval niet expliciet. Waarschijnlijk heeft de Turkse president Erdogan tijdens een recent bezoek aan Sint-Petersburg zijn plannen afgestemd met zijn Russische collega Vladimir Poetin.

undefined