Nelson Mandela (95) overleden

'Mede Zuid-Afrikanen, onze geliefde Nelson Rohlihlahla Mandela, de president die de grondlegger was van onze democratische natie, is overleden', zei Zuma in een door het hele land uitgezonden televisie-uitzending. 'We hebben onze grootste zoon verloren.'

De president voegde er aan toe dat Mandela een staatsbegrafenis zal krijgen en hij gaf opdracht alle vlaggen halfstok te hangen. 'Nelson Mandela bracht ons bij elkaar en samen zullen wij afscheid van hem nemen', sprak Zuma. 'Hoewel we wisten dat deze dag zou komen, kan niets ons gevoel van een diepe en blijvende schade te verminderen.'

Woensdag zeiden familieleden dat het niet goed ging met Mandela, maar dat hij op zijn 'sterfbed' een moedige strijd voerde. 'Tata is nog steeds bij ons, sterk, moedig. Zelfs, bij gebrek aan een beter woord .... op zijn 'sterfbed' brengt hij ons lessen bij; lessen in geduld, in liefde, lessen in tolerantie', aldus Mandela's dochter Makaziwe.

Mandela kampte al langer met een slechte gezondheid. Hij werd eerder dit jaar drie maanden in het ziekenhuis opgenomen met een longinfectie. Sinds september werd hij thuis intensief behandeld. Nelson Mandela verscheen al een tijd niet meer in het openbaar.

Mandela krijgt zondag 15 december een staatsbegrafenis. De ceremonie wordt gehouden in Qunu, het dorp waar Mandela opgroeide.

Gezicht van de strijd tegen apartheidsregime
Mandela gold als het gezicht van de strijd tegen het blanke apartheidsregime in Zuid-Afrika. Hij werd in 1962 opgepakt en in 1964 veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor het voorbereiden van een couppoging om dat bewind omver te werpen. Op 11 februari 1990 kwam hij na 27 jaar gevangenschap vrij. Een jaar later werd Mandela verkozen tot voorzitter van het ANC, het Afrikaans Nationaal Congres.

Bij de eerste niet-raciale verkiezingen van 1994 werd Mandela gekozen tot president van Zuid-Afrika. Door zijn strijd tegen de apartheid en zijn presidentschap dat daarop volgde, groeide hij uit tot wereldwijd symbool tegen onderdrukking en, in het bijzonder, tegen racisme en tot lieveling van de Zuid-Afrikanen.

'Mandela is nu thuis'
President Barack Obama van de Verenigde Staten zei in een reactie dat de wereld een van de meest invloedrijke, moedige en goede mensen verloren had. 'Hij is nu thuis', zei Obama. De president zei verder dat hij zich zijn eigen leven niet volledig kan voorstellen zonder het voorbeeld dat Mandela heeft gegeven. Zijn grootste nalatenschap is volgens Obama dat Mandela een vrij Zuid-Afrika in vrede met de rest van de wereld heeft achtergelaten. Hij was een man die de geschiedenis in handen nam en de universele moraal richting gerechtigheid keerde.

Het ANC stelde in een verklaring dat Zuid-Afrika een 'kolos', heeft verloren, een toonbeeld van nederigheid, gelijkheid, rechtvaardigheid, vrede en hoop voor miljoenen mensen.

Verenigde Naties
Nelson Mandela's 'onbaatzuchtige strijd voor menselijke waardigheid, gelijkheid en vrijheid' heeft veel mensen overal ter wereld geïnspireerd, zei secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon.

'Niemand heeft in onze tijd meer gedaan voor de waarden en het streven van de Verenigde Naties', zei Ban. 'Nelson Mandela heeft laten zien wat in onze wereld mogelijk is en in een ieder van ons als we in dromen geloven en samenwerken voor rechtvaardigheid en menselijkheid.'

Premier Rutte noemde de dood van Mandela in een reactie 'een moment om stil van te worden en dankbaar terug te kijken'.