Nee, er is niets mis met je als je een introvert bent

Als onderwijskundige Marloes Bouwmeester (43) uit Deventer vroeger thuiskwam uit school was even bijkomen op haar kamer er niet bij. Meestal was er wel weer iets waar ze mee naartoe moest van haar ouders. En telkens hadden ze mensen over de vloer, vaak waren er mee-eters. Als ze zich toch even terugtrok, werd dat lang niet altijd begrepen. Op haar rapport schreef haar docent steevast dat ze wat meer van zich moest laten horen. Bouwmeester weet zeker dat haar jeugd met haar extraverte ouders heeft geleid tot wat ze nu doet: het coachen van introverte mensen, zoals zij er zelf een is.

In het kort: introverte mensen floreren eerder in een omgeving die niet te prikkelend is. Extraverten zijn gericht op de buitenwereld. Introverten laden zich op door in hun eentje te zijn. Extraverten tanken bij door contact met mensen, ze halen hun energie juist uit gezelschap.

Rood jasje

Bouwmeester begon tien jaar geleden met haar praktijk, waarbij ze één op één mensen traint die vooral in het werk tegen hun introversie aanlopen. En ze geeft lezingen over hoe je je ‘innerlijke kracht’ als introvert kunt inzetten. Er is veel vraag naar. “Mensen denken dat ze de enige zijn, dat ze raar zijn. Het ergst is als ik van ouderen hoor: ‘Nu snap ik het, maar ik had het eerder willen weten, dan had ik meer ruimte voor mezelf opgeëist. Ik was altijd moe.’”

Leidinggevenden geven soms bizarre tips: doe eens een rood jasje aan, werk eens met je ellebogen of: kijk eens naar Theo Maassen, dan kun je wat humor in de vergadering brengen. Nog een misverstand verpakt in een tip: je moet je boosheid leren delen, en: als je maar eens met je vuist op tafel zou slaan. Maar ze zijn helemaal niet boos.

Als ze in Scandinavië of Japan had gewoond, was Bouwmeesters praktijk waarschijnlijk nauwelijks van de grond gekomen. Daar is introvert zijn meer de norm dan hier. In Nederlandse organisaties hebben extraverten de overhand, je komt verder als je in je werk daadkracht toont en je woordje klaar hebt.

Ook op school hebben introverte kinderen het lastiger. Groepswerk is de norm. Bouwmeester: “Vroeger dacht ik als kind al: kan ik nou alsjeblieft eens iets alleen maken, zelf een beslissing nemen? Terwijl extraverten juist opbloeien bij samenwerken. Het is hun natuurlijke manier van doen. Al pratend met anderen vormen ze hun ideeën, terwijl een introvert eerst alles op een rijtje wil zetten, een rond verhaal in z’n hoofd wil hebben voordat hij ermee naar buiten komt.”

Een gruwel

Wat niet veel mensen weten is dat introverten vaak een pokerface hebben als ze luisteren, ze kijken neutraal of zelfs boos. Bouwmeester: “Dan wordt gezegd dat je dus niet gemotiveerd genoeg bent, of eens moet lachen. Maar waarom forceren? Zo ben je geboren. Ik heb het ook, ik kijk gelukkig vriendelijk, maar wel neutraal, mensen kunnen mijn gezicht ook nooit lezen.”

Ze geeft aan dat ook het taalgebruik van een introvert iemand anders is. Die wil zeker weten dat het klopt wat hij zegt. Extraverten praten stellig, die denken na terwijl ze praten en zijn teleurgesteld als hun introverte gesprekspartner afhaakt, want drukke extraverten komen verder als anderen tegengas geven. Het helpt introverten om in elk geval íets te zeggen, zoals: ‘Mijn eerste reactie is…’ Dat is beter dan je mond houden.

De meeste cliënten van Bouwmeester zijn blij met haar tips, omdat ze passen bij hun natuurlijke manier van denken en communiceren. Ze leggen zichzelf vaak langs de extraverte meetlat en vinden dat ze niet voldoen. Bouwmeester adviseert ze hun extraverte collega’s door een extraverte bril te bekijken, ‘dan beoordeel je ze niet meteen negatief, wijs je ze niet af’.

De meeste introverten krijgen te horen: Waarom ben je zo stil, vind je je werk nog wel leuk? Profileer jezelf wat meer, wees wat pro-actiever. Maar dat is voor hen een gruwel. “Ik had gesprekken met een introverte man die juist heel goed bleek te zijn in langetermijnprojecten, er moest veel uitgepluisd worden, veel mensen gesproken, hij loste alles op, nam zelfs taken over van extraverten die afhaakten.”

Maar ze kent ook een consultant die teams begeleidde die met veranderingsprocessen in de zorg bezig waren. Tegen haar zei haar leidinggevende: ‘Pak het podium wat meer.’ “Zij werkte veel op de achtergrond, zorgde ervoor dat alles goed verliep. Ze heeft nu geleerd haar leidinggevende uit te leggen hoe ze te werk gaat. Dat het haar lukt dat mensen achter haar ideeën gaan staan, waarmee ze wel degelijk veranderingen teweegbrengt.”

Ambivert

Praters komen intelligenter, aardiger en aantrekkelijker over dan stille types. Terwijl onderzoek uitwijst dat hun IQ-scores niet uiteenlopen. En we zien praters als leiders. Onderzoeken tonen aan dat introversie en extraversie voor 40 tot 50 procent door erfelijke factoren worden bepaald.

In 1921 gebruikte psycholoog Carl Jung de termen introversie en extraversie al als belangrijke bouwstenen van iemands persoonlijkheid. Maar niemand is honderd procent intro- of extravert, ‘die mensen zouden in het gekkenhuis thuishoren’, zei Jung. Geschat wordt dat een derde van de wereldbevolking introvert is. De meeste mensen zijn ambivert, hebben van beide persoonskenmerken een beetje.

Een groot verschil tussen de hersens van introverte en extraverte mensen is hoe ze reageren op de neurotransmitter dopamine. Dopamine is een chemisch beloningsstofje. Van een dopaminetoevoer ga je makkelijker praten, word je alert en krijg je zin om risico’s te nemen en de omgeving te verkennen. Introverten krijgen te veel prikkels van veel dopamine. Terwijl extraverten er geen genoeg van kunnen krijgen. Er zijn ook neurologische verschillen. Bij introverten lopen meer bloedroutes naar hersendelen waar het gaat om onthouden, problemen oplossen en het maken van plannen. Bij extraverten stroomt er meer bloed naar hersendelen waar indrukken van buitenaf worden verwerkt (zicht, gehoor, smaak, gevoel).

Boele de Raad, de Groningse persoonlijkheidspsycholoog, zegt het zo: Een extravert heeft van zichzelf weinig hersenprikkels, zoekt prikkels van buitenaf, zoals gezelschap, lawaai. Introverten ondervinden van zichzelf al veel prikkels en nemen hun omgeving en gesprekken gedetailleerd en bewust in zich op. In groepen worden introverte mensen overgestimuleerd, zegt hij. Om creatief te kunnen zijn en energie op te laden, moeten ze veel alleen zijn.

Waar je dus scoort op het extraversie/introversiespectrum bepaalt wie je vrienden zijn, je partner, hoe je gesprekken voert en conflicten oplost. Veel mensen doen alsof ze extravert zijn, omdat je dan beter in de groep ligt. Op sociale media wemelt het van jongeren die doen alsof de mens een dominant gezelschapsdier is dat zich thuisvoelt in de schijnwerpers.

Rolmodellen

De in april overleden Zweedse dj Avicii, Tim Bergling, die 28 werd, noemde zich ook introvert. Hij zei op z’n 26ste dat hij moest stoppen met toeren. “Het was niet mijn wereld. Het lag niet aan de shows of aan de muziek. Het was altijd alles eromheen waar ik niet goed in was. De dingen die horen bij het artiest zijn. Ik ben introvert en dat was altijd erg moeilijk voor mij. Ik denk dat ik te veel negatieve energie naarbinnen zoog. Vanaf mijn 18de ging ik er honderd procent voor.” Hij maakte een eind aan zijn leven, na jaren van stress, slaaptekort, angst en verslaving. In de brief van zijn familie stond dat Tim niet was gemaakt voor het dj-leven. ‘Hij was een gevoelige jongen die van zijn fans hield, maar de schijnwerpers liever meed.’

In haar bejubelde boek ‘Stil. De kracht van introvert zijn in een wereld die niet ophoudt met kletsen’ (2012) wijst de Amerikaanse juriste en organisatiedeskundige Susan Cain erop dat we bijvoorbeeld Harry Potter niet hadden gekend als er alleen maar extraverten in deze wereld rondliepen.

Want Harry Potter-schrijfster J.K. Rowling is bij uitstek een introvert iemand. Hetzelfde geldt voor Larry Page (oprichter van Google), Charles Schulz (striptekenaar van de eveneens introverte Charlie Brown), de Duitse bondskanselier Angela Merkel en oud-president Barack Obama.

Andere introverte rolmodellen zijn Mahatma Gandhi, Rosa Parks en Eleanor Roosevelt. Zij zochten de schijnwerpers omdat ze gedreven waren, terwijl elke vezel in hun lijf zei dat niet te doen, aldus Cain, die zelf jarenlang tegen haar natuur in als drukbezette advocaat op Wall Street werkte. Opmerkelijk is dat Cain er door onderzoek achterkwam dat introverte leiders meer dan extraverte vertrouwen op de deskundigheid van hun mensen, die voelen zich meer gehoord. Extraverte leiders kunnen zo in de ban raken van iets dat ze er hun eigen stempel op drukken, waardoor de ideeën van ondergeschikten niet komen bovendrijven.

Journalist Liesbeth Smit kwam vorig jaar met een Nederlands antwoord op Susan Cains standaardwerk. ‘Ik moet nog even kijken of ik kan’ is een boek waarin Smit op luchtige toon de pluspunten van introverten op een rijtje zette. Want die luisteren tenminste, denken na voor ze iets besluiten, weten wat omgangsvormen zijn en leveren geen half werk af.

Had introversiecoach Marloes Bouwmeester het vroeger lastig in haar extraverte omgeving thuis, tegenwoordig is ze blij met haar introverte gezin dat ze om zich heen heeft gevormd. Zij, haar man en hun zoon zijn alle drie introvert. Of het lekker stil is thuis? Saai misschien? “We kunnen inderdaad met z’n drieën uren stil zijn, met onze eigen dingen bezig zijn. Maar dat betekent niet dat we soms ook niet enorm uitgelaten zijn. En pret hebben.”

Coach Marloes Bouwmeester, www.desuccesvolleintrovert.nl.

Susan Cain, ‘Stil. De kracht van introvert zijn in een wereld die ni.et ophoudt met kletsen’, https://www.quietrev.com/.

Liesbeth Smit, ‘Ik moet nog even kijken of ik kan. De stille revolutie van de introverte mens.’

Reacties

En wat bent u: intro, extra of ambi? Stuur uw reactie, in maximaal 120 woorden, naar tijdpost@trouw.nl onder vermelding van uw naam en woonplaats.