Nederlanders voeren boventoon in eerste Europees verkiezingsdebat
In Maastricht was vanavond het eerste debat tussen vijf ‘spitskandidaten’ voor Europese verkiezingen van eind mei. Het publiek wees Frans Timmermans aan als winnaar.
In een beschaafd debat, zonder veel interrupties, hebben vijf kopstukken voor de Europese verkiezingen gisteravond hun visies gepresenteerd over de toekomst van de Europese Unie. Het sociaal-democratische boegbeeld Frans Timmermans speelde een thuiswedstrijd, in het Theater aan het Vrijthof in zijn geboorteplaats Maastricht.
Met nog ruim drie weken te gaan voor de verkiezingen voor het Europees Parlement stonden vijf zogeheten ‘spitskandidaten’ op het Limburgse podium. Zij werpen zich namens hun politieke groepering op als opvolger van Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie.
Het debat was geheel in het Engels, ook al waren drie van de vijf Nederlandstalig: naast Timmermans waren dat Bas Eickhout van GroenLinks en de Belgische oud-premier Guy Verhofstadt, die de liberalen vertegenwoordigde. De Tsjech Jan Zahradil van de eurokritische conservatieven en de Sloveense Violeta Tomic van het verenigd linkse blok maakten het gezelschap compleet.
Grote afwezige was Manfred Weber, de voorman van de machtigste politieke familie in de EU, de christen-democraten. Hij gaf de voorkeur aan een Europa-symposium in München van zijn partij CSU, ‘ook al hadden we hem een jaar geleden al uitgenodigd’, zoals co-presentator Ryan Heath van Politico Europe de Duitser nog even inwreef.
Dinosaurus
Het debat kende drie thema’s: digitaal Europa, duurzaam Europa en de toekomst van Europa. Vooral bij dat laatste onderdeel kwam er wat leven in de brouwerij, onder meer bij de vraag of de komende Europese Commissie voor minstens de helft uit vrouwen moet bestaan. Alle vijf de handen gingen de lucht in. Maar hoe gaan ze dat regelen als ze straks commissievoorzitter zijn? Eickhout en Verhofstadt zouden de lidstaten willen verplichten minstens twee kandidaat-commissarissen te presenteren, van wie zeker een vrouw.
Bij een andere vraag (wie steunt de klimaatspijbelaars?) staken vier van de vijf hun hand omhoog. Alleen Zahradil deed dat niet. Hij staat te boek als klimaatscepticus, al ontkent hij dat zelf. De Tsjech is wel faliekant tegen de haast waarmee politici een energietransitie willen bewerkstelligen. Timmermans noemde hem een ‘dinosaurus’ en richtte zich vervolgens rechtstreeks tot het publiek: ‘ga stemmen, en stem groen’ – een oproep die door Eickhout met instemmend geknik werd beantwoord.
Het debat draaide soms uit op onderonsjes tussen de Nederlandstaligen, die ook nog eens de drie middelste podiumplekken hadden gekregen, waardoor Tomic en Zahradil soms letterlijk vanuit de marge moesten toekijken.
Eickhout zocht het meest de confrontatie, vooral met Verhofstadt. Toen de Belg een pleidooi hield voor een EU-breed minimumloon, zei Eickhout ‘verbaasd’ te zijn. “Zo’n voorstel is nooit van de liberalen gekomen, nu opeens wel. Of neem het jarenlange bezuinigingsbeleid: dat is altijd verdedigd door de status quo-partijen, en nu wilen ze het opeens veranderen. Als Manfred Weber hier zou zijn geweest, zou hij ook hebben gezegd: ‘laten we een nieuw hoofdstuk openen’. Sorry jongens, maar jullie zijn al tientallen jaren dit boek aan het schrijven.”
Een peiling onder meekijkers (het debat was nergens op tv, maar werd wel live gestreamed door Politico) wees Timmermans na afloop aan als winnaar, met 43 procent. Eickhout eindigde met 36 procent als tweede, Verhofstadt derde met 9 procent.
Spitskandidaten
Het systeem van de ‘spitskandidaten’ werd vijf jaar geleden geïntroduceerd door het Europees Parlement. Het zou het democratische gehalte van de benoeming van de commissievoorzitter moeten vergroten. Zo ging die baan in 2014 naar Jean-Claude Juncker, de spitskandidaat van de christen-democraten, de grootste fractie in het Europees Parlement.
Sommige EU-landen blijven moeite houden met deze ‘machtsgreep’ door het parlement. Zij houden liever vast aan het voorrecht om na de verkiezingen zelf met een geschikte kandidaat te komen.
Op 15 mei is er nog een groot ‘spitsendebat’ in Brussel. Naast Weber, Timmermans en Zahradil zullen dan ook Margrethe Vestager (liberalen), Ska Keller (groenen) en Nico Cué (verenigd links) meedoen.
Lees ook:
De voor- en tegenstanders van de EU leven in andere werelden, blijkt op de afterparty van het Maastricht Debat
Aan de ene kant van het Vrijthof dansen en borrelen de internationale studenten, sommigen gewikkeld in Europese vlaggen. Aan de andere kant van het Maastrichtse plein staan de gele hesjes bezorgd toe te kijken. “Ik sta hier voor mijn kinderen en kleinkinderen”.
Ze beloven het allemaal, inclusief Frans Timmermans (PvdA) en Bas Eickhout (GroenLinks), maar kunnen ze het ook waarmaken?
Alle Europese politici die zich hebben opgeworpen als kandidaat voor de opvolging van Jean-Claude Juncker als voorzitter van de Europese Commissie beloven dat ‘hun’ commissie voor minstens de helft uit vrouwen zal bestaan. Maar gaat dat ook lukken?
‘De ziel van Europa redden’ - op eurocampagne met Frans Timmermans
Frans Timmermans werd in december in Lissabon bejubeld als spitskandidaat voor de Europese sociaal-democraten. Trouw liep vier lange campagnedagen met hem mee, langs ontelbare selfies.
Bas Eickhout: Straks kan niemand nog om de Europese Groenen heen
De Europese Groenen, nu nog een vrij kleine fractie in het Europees Parlement, hopen bij de verkiezingen van volgend jaar een grote sprong te maken. Bas Eickhout (GroenLinks) is hun spitskandidaat. ‘We zijn trots op wat de EU heeft bereikt, maar willen nu wel een ander Europa.’
