Nederlander is nauwelijks voorbereid op hoogwater

Dat er in deze periode van het jaar hoogwater wordt verwacht in het Nederlandse deel van de Rijn, is zeer uitzonderlijk. Alle seinen zouden nu dan ook minimaal op oranje moeten worden gezet: nog een paar flinke buien erbij en we hebben een probleem. Toch wordt er weinig actie ondernomen. Rijkswaterstaat houdt weliswaar de waterstanden in de gaten en geeft advies aan campinghouders, kampeerders en boeren om op te letten voor het onder water lopen van de uiterwaarden. Maar de verantwoordelijke minister Schultz laat na de bevolking in risicovolle gebieden goed te informeren en hen aan te spreken op hun eigen verantwoordelijkheid om voorzorgsmaatregelen te nemen.

Rijkswaterstaat gaat er vanuit dat de dijken bestand zijn tegen hoogwater op de Rijn en de IJssel. De kans van een dijkdoorbraak in de Randstad is genormeerd op minder dan één op de 10.000 jaar, in het rivierengebied is het één op 1250. Toegegeven, dat is een hele kleine kans. Maar het kan eventueel morgen zijn, of vier jaar achtereen. En om iedereen in de rivierengebieden te evacueren heb je toch al gauw een dag of vijf nodig. Diverse onderzoeken (bijvoorbeeld het advies van Raden voor Leefomgeving en Infrastructuur uit september 2011) laten zien dat het risico van een dijkdoorbraak in Nederland zeker aanwezig is.

De gevolgen zijn dan niet te overzien. Zo is de Betuwe een behoorlijke badkuip die akelig snel vol zou lopen. Risico's van extremen in het waterbeheer, zoals een overstroming maar ook extreme droogten zoals in 2005, zouden dan ook bekend moeten zijn bij de bevolking die woont in risicovolle gebieden. Op deze manier kunnen die mensen voorzorgsmaatregelen nemen als de situatie penibel wordt. Burgers informeren over de risico's van hoogwater maakt hen bewust van waar zij wonen en geeft hen inzicht in hoe zij kunnen handelen. Dit kabinet heeft de mond vol van zelfredzaamheid en actief burgerschap, maar niet op het gebied van waterveiligheid. Zelforganisatie van burgers betekent dat de overheid niet alleen verantwoordelijk is voor waterveiligheid, maar dat het een gedeelde verantwoordelijkheid wordt.

Zowel zelforganisatie van burgers als het dragen van een werkelijk gedeelde verantwoordelijkheid door overheid en burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties als het gaat om waterveiligheid is in Nederland een nog bijna onontgonnen terrein. Wij kunnen hier veel leren van de Britten die de verantwoordelijkheden voor de risico's bij extremen in het waterbeheer vooral op lokaal niveau leggen. Maar we kunnen ook lering trekken uit onze eigen geschiedenis. Vroeger hadden mensen die in de uiterwaarden woonden ten tijde van overstromingen een bootje bij het huis en stokken die zij in de grond konden zetten om de route naar de dijk aan te geven. Ook hadden ze haken aan de muur om hun meubilair vrij van water te houden, tegels op de vloer en een aangepaste inrichting van de keuken. Dit soort voorzieningen die mensen zelf kunnen treffen zijn in de vergetelheid geraakt.

Informeer burgers
Het zou goed zijn als de minister actief burgerschap op het gebied van waterveiligheid beter gaat promoten en de mogelijkheden van een gedeelde verantwoordelijkheid op dit terrein onder de aandacht brengt bij Rijkswaterstaat. Hoe klein de kans op een overstroming of andere ramp misschien ook is, burgers dienen er goed over geïnformeerd te worden zodat ze weten wat ze in geval van nood moeten doen. Anders zijn mensen immers snel geneigd de ogen voor gevaren te sluiten. Gelukkig staan ze niet alleen: sociale verbanden, kerken, verenigingen en vrijwilligersorganisaties zijn misschien nog wel belangrijker dan de zelfredzaamheid van het individu alleen.

undefined