Nederlander in Indonesië zondag voor vuurpeloton

Op last van de nieuwe Indonesische president Joko Widodo worden zondag nog vijf andere terdoodveroordeelden voor een vuurpeloton gezet. Ook zij zijn veroordeeld voor drugsdelicten.

Advocaten en diplomaten proberen de uitvoering van de doodvonnissen tegen te houden. Bart Stapert, de Nederlandse advocaat van Ang Kiem Soei, is vandaag halsoverkop afgereisd naar Jakarta, nadat zijn cliënt woensdag bericht kreeg van de autoriteiten dat hij binnen 72 uur ter dood zal worden gebracht. Ook de familie van Soei is vanuit Nederland naar Indonesië gevlogen. Soei heeft vier kinderen.

Eerste doodvonnis sinds 2003
De kans lijkt klein dat de executies nog kunnen worden tegengehouden. President Widodo zei eind december nog dat hij 'nooit, nooit gratie zal verlenen in drugszaken'. Er zitten in Indonesië ongeveer 130 mensen in de dodencel, van wie 64 voor drugsmisdrijven.

Sinds 2003 zijn er geen doodvonnissen meer uitgevoerd in het land. De laatste Nederlander die in een buitenland voor een drugszaak ter dood is gebracht, was Johannes van Damme (59). Hij werd in 1994 opgehangen in Singapore na een veroordeling voor smokkel van heroïne. Er is toen grote diplomatieke druk uitgeoefend op de autoriteiten in Singapore. De toenmalige koningin Beatrix stuurde een brief aan de president van Singapore, maar ook dit baatte niet. Ook in de zaak van Ang Kiem Soei is volgens Stapert en Buitenlandse Zaken 'tot op het hoogste niveau' diplomatieke druk uitgeoefend.

Laatste pleidooi mocht niet baten
Een laatste pleidooi om Ang Kiem Soei te redden van het vuurpeloton, mocht niet meer helpen. President Joko Widodo van Indonesië wees op de dag voor oudjaar een gratieverzoek van de 62-jarige Nederlander af. Zijn Nederlandse advocaat Bart Stapert had de president gevraagd het leven van zijn cliënt te sparen, omdat hij in de gevangenis een beter mens was geworden, die mede-gedetineerden van verslavingen en ziekte afhielp.

Ang Kiem Soei, die sinds 1975 met zijn gezin in Utrecht woonde, wordt zondag voor het vuurpeloton gezet. Hij kreeg woensdag in zijn cel op het Indonesische gevangeniseiland Nusa Kambangan de aanzegging dat het doodvonnis binnen 72 uur wordt voltrokken. Vijf andere terdoodveroordeelden, onder wie twee vrouwen, ondergaan hetzelfde lot. De executie gaat door, tenzij iemand nog een list verzint.

Diplomatiek overleg
Er is in de afgelopen maanden veelvuldig diplomatiek overleg geweest tussen het ministerie van Buitenlandse Zaken, de Nederlandse ambassade in Jakarta en de autoriteiten in Indonesië over de zaak-Ang Kiem Soei. Tot op zeer hoog niveau. Een executie dreigde al eerder.

Maar nu zit er een nieuwe president in Indonesië, Joko Widodo, die niet het imago heeft van een krachtpatser en die een daad wil stellen. Tijdens een bijeenkomst in Jakarta, eind december zei Widodo dat hij nooit gratie zal verlenen aan drugsveroordeelden. "Ik zeg het nog maar eens met nadruk: de rechtbanken hebben in deze zaken de doodstraf opgelegd en vergiffenis of gratie wordt niet verleend."

Stapert stuurde gisteren een klacht naar de VN-rapporteur voor mensenrechten. Volgens de advocaat is de mededeling van Widodo dat drugsveroordeelden niet in aanmerking komen voor gratie, in strijd met het internationaal recht. Gratie is een gunst die iedere veroordeelde moet kunnen toekomen, aldus de advocaat.

"Widodo wil kennelijk een punt maken", aldus Stapert vanuit Jakarta. "De kern is dat een executie in een drugszaak niet leidt tot vermindering van het drugsprobleem in Indonesië, want dat probleem neemt alleen maar toe. Terwijl de doodstraf al jaren wordt opgelegd bij deze delicten." Stapert gaat vrijdag met zijn Indonesische collega's een nieuw herzieningsverzoek indienen in een ultieme poging om de executie tegen te houden. ,,Alles wat wij vragen is omzetting van de doodstraf in een levenslange gevangenisstraf.''

Xtc-pillen
Ang Kiem Soei werd in in 2002 in Jakarta gearresteerd als hoofdverdachte van een omvangrijke xtc-zaak. De politie rolde een fabriek op waar per dag duizenden xtc-pillen konden worden geproduceerd. Ang Kiem Soei werd gezien als hoofdverdachte. Hij heeft van aanvang af zijn aandeel in de zaak ontkend. Maar de man werd door opeenvolgende rechtbanken schuldig bevonden en ter dood veroordeeld.

Soei zit inmiddels twaalf jaar vast. Zijn familie uit Nederland heeft hem in 2012 voor het laatst bezocht. Hij werd geboren in west Nieuw-Guinea. Op 26-jarige leeftijd verhuisde Ang met zijn familie naar Nederland. In 1985 trouwde hij in Nederland, het echtpaar kreeg vier kinderen, twee meisjes, twee jongens, die nu tussen de 20 en 28 jaar oud zijn.

Ministerie doet alles om executie te voorkomen
Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil niet in detail ingaan op de aankondiging van de executie van Ang Kiem Soei. Gisteravond heeft minister Koenders de Tweede Kamer op de hoogte gebracht.

"Nederland veroordeelt de aangekondigde executie van Ang Kiem Soei resoluut. Tot op het hoogste niveau doen we er alles aan om deze executie te voorkomen", aldus Friso Wijnen, woordvoerder. "Nederland blijft zich actief inzetten om de doodstraf in Indonesië en elders tegen te gaan".

Stapert had eerder kritiek op de manier waarop Nederland rechtsbijstand verleende aan veroordeelden in het buitenland. Het ministerie deed volgens hem niet genoeg om doodvonnissen te voorkomen en betaalde niet voor rechtsbijstand in buitenlandse gevangenissen. Dat is inmiddels beter georganiseerd, zegt Stapert. "De Nederlandse overheid heeft er alles aan gedaan om deze zaak tot een goed einde te brengen."

In Indonesië zit nog een tweede Nederlander in de dodencel voor een drugsdelict rond xtc, Siegfried Mets. Stapert staat ook hem bij. Een derde Nederlander in een Indonesische dodencel, Dick Nicolaas, stierf enkele jaren geleden in zijn cel een natuurlijke dood.