Nederland weigert Turks konvooi bij consulaat, Turkije kondigt tegenmaatregelen aan

Het conflict tussen beide landen ontstond nadat Nederland de landingsrechten voor het vliegtuig van de Turkse minister van buitenlandse zaken Mevlüt Cavusoglu zaterdagmiddag introk.

De Turkse minister voor Familiezaken Sayan Kaya reed zaterdagmiddag vanuit Duitsland per auto naar Rotterdam om er te spreken. Haar konvooi is echter bij het consulaat tegengehouden. Daar waren gisteravond honderden demonstranten op de been.

Een aantal van haar beveiligers werd eerder op de avond door de politie meegenomen. Kaya zelf wachtte de hele avond in haar auto, maar ook zij werd na middernacht door de politie uit haar auto gehaald. Ze is inmiddels weer op weg naar Turkije.

"In het onderlinge contact met Turkije heeft Nederland vandaag bij herhaling duidelijk gemaakt dat de openbare orde en veiligheid in ons land niet in het geding mogen komen", was even na twee uur 's nachts de officiële verklaring van het kabinet-Rutte. "Het bezoek van de Turkse minister Kaya van Familiezaken was in deze context onverantwoord. Nederland werkt er niet aan mee dat Turkse ministers in Nederland publiekelijk politiek campagne voeren."

Tegenmaatregel

De Turkse premier Binali Yildirim kondigde zondagochtend in een schriftelijke verklaring ‘zware tegenmaatregelen’ aan tegen het uitzetten van Kaya. Wat die precies inhouden is nog niet duidelijk.

Gisteravond liet Turkije al weten dat de Nederlandse ambassadeur voorlopig niet meer welkom is in Turkije. De Nederlandse ambassadeur Kees de Rij, die volgens Turkije momenteel niet in dit land verblijft, 'moet voorlopig wegblijven', zo deelde het ministerie van Buitenlandse Zaken in Ankara vanavond mee in een verklaring.

Zijn residentie en die van de Nederlandse consul-generaal in Istanbul zijn afgesloten. De ambassade en de consulaten in Izmir, Antalya, Marmaris en Gaziantep blijven voor onbepaalde tijd dicht. Om veiligheidsredenen, is de officiële opgave.

Ook de Nederlandse ambassade en het consulaat moeten voor onbepaalde tijd gesloten blijven. Dat gebeurt 'om veiligheidsredenen', zo is door bronnen bij Buitenlandse Zaken in Ankara meegedeeld.

Cavusoglu is ondertussen naar Metz, in Frankrijk, gevlogen. De Franse autoriteiten zien geen bezwaar in zijn komst en een toespraak.

Het besluit van het kabinet leverde premier Rutte in eigen land vrijwel uitsluitend schouderklopjes op. Vrijwel het gehele politieke spectrum toonde zich tevreden. Klaver (GroenLinks), Buma (CDA), Wilders (PVV) en Roemer (SP) kozen vlot de publiciteit om hun steun te betuigen. In Brussel liet EU-commissaris Hahn (Uitbreiding) weten dat de onderhandelingen met Turkije over toetreding tot de unie stilliggen.

Partijleider Tunahan Kuzu van Denk onthield zich lang van een reactie, maar verzocht de betogers zaterdagnacht via Twitter om "de rust en kalmte te bewaren". Ook vroeg hij de premier en burgemeester Aboutaleb om geen geweld te gebruiken tegen burgers.

Cavusoglu

De onrust ontstond zaterdagmiddag toen minister van buitenlandse zaken Mevlüt Cavusoglu de toegang tot Nederland geweigerd werd. Cavusoglu zou gisteren naar Rotterdam komen om campagne te voeren voor het Turkse referendum, tegen de zin van het kabinet. Hij zou daar om om 18.00 uur spreken in de ambtswoning van de consul in Rotterdam.

Volgens premier Mark Rutte op zijn Facebookpagina kwamen de openbare orde en veiligheid echter in gevaar, na een oproep aan Turkse Nederlanders om massaal mee te doen aan een publieke manifestatie met Cavusoglu. Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam liet eerder deze week al weten dat hij een grote bijeenkomst zou verbieden.

De reactie van de Turkse president Erdogan was ongekend fel. Nederland was 'fascistisch en nazistisch'. Hij dreigde in een interview bij CNN Türk Nederlandse diplomaten het land uit te zetten en vluchten uit Nederland te weren.

Rutte noemde de uitspraken van Erdogan bizar en ongepast. Hij zei, net als vice-premier Asscher eerder op de dag, dat Nederland zich niet laat chanteren. "We waren in gesprek met de Turken om te proberen het enigszins in goede banen te leiden", aldus Asscher in het NPO Radio 2-programma Spijkers met Koppen. "Maar terwijl we in gesprek waren, werden er allerlei dreigementen geuit, door diezelfde minister. Op zo'n moment kun je je niet als land laten chanteren."

Mustafa Arslan, organisator van de bijeenkomst voor de Turkse minister, is de hele dag al aan het telefoneren. Hij plaatste op Facebook een verklaring. Daarin staat dat de organisatie 'met groot verdriet' heeft vernomen dat het programma vandaag niet doorgaat.

Aanhangers werd de hele middag gevraagd thuis te blijven. "Alles wordt vandaag gecanceld" zegt Aslan desgevraagd. "Vanuit ons wordt geen demonstratie gepland." De organisatie noemt het besluit op de Facebookpagina 'anti-democratisch' en 'in strijd met de mensenrechten en vrijheid van meningsuiting'.

Steun

Veel Turkse organisaties reageerden zaterdag enthousiast op het verbod van Nederland. Fervent tegenstander Müslum Arslan, voorzitter van de Nederlandse Alevitische Federatie (HAF), liet weten de Nederlandse regering te steunen. "Wij waren al tegen zijn komst. Ik steun de Nederlandse regering. Cavusoglu hoeft niet naar Nederland te komen met zijn propaganda. Wij zijn blij dat het niet doorgaat. De Nederlandse regering moet nu sterk blijven."

Verschillende woordvoerders van Turkse organisaties, waaronder de Diyanet-koepelorganisatie, Stichting Inspraakorgaan Turken in Nederland (IOT) en de Unie van Europese Turkse Democraten (UETD) willen nog niet reageren. Ze houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en beraden zich op een gepaste verklaring.

Mehmet Cerit, hoofdredacteur van de Turks-Nederlandse krant Zaman, ziet op Turkse media dat het behoorlijk escaleert: “Turkije interpreteert de weigering van de Turkse minister in Nederland helemaal verkeerd. Turkse media spreken van een campagne tegen Turkije, tegen Erdogan en tegen de islam. Ze jutten Turken in Turkije en Nederland op.”

Ondertussen komt dit beide regeringen goed uit, denkt Cerit. “Erdogan gebruikt de weigering om de zwevende kiezer over te halen. ‘Zie je wel, het Westen is tegen ons’, zegt hij. ‘Westerse landen willen geen sterk en assertief Turkije’. Aan de andere kant komt het de VVD premier Rutte ook goed uit. Zij hebben een mooie kans om te laten zien wie ‘wij’ zijn en te laten zien dat Nederland sterk is.”

Dreigementen

Nederland en Turkije konden het de afgelopen week niet eens worden over de veelbesproken bijeenkomst. Het kabinet wilde dat die op kleine schaal in een Turkse consulaat of ambassade zou plaatsvinden, Turkije probeerde hiervoor in de Rotterdamse deelgemeente Hoogvliet een zaal te huren. Beide landen waren nog met elkaar in gesprek toen Cavusoglu in een interview met tv-zender CNN Türk dreigde met sancties. Hij zei dat Nederland Turkse Nederlanders gegijzeld houdt. Daarop besloot Nederland zijn landingsrechten in te trekken.

"We wilden tot een oplossing komen. We hebben een lang en moeilijk gesprek gevoerd met de Turken om tot een acceptabele oplossing te komen. We staan voor de openbare orde en willen niet dat de veiligheid in het geding komt", aldus een woordvoerder van minister Koenders van buitenlandse zaken.

Referendum

De Turkse minister Cavusoglu wilde in Rotterdam met Nederlanders met een Turkse achtergrond spreken over het referendum over de Turkse grondwet. Het referendum gaat over uitbreiding van de bevoegdheden van president Erdogan. Cavusoglu en andere ministers voeren in Europa campagne voor een 'ja'-stem.

Dat zij van Duitse en Nederlandse autoriteiten niet bijeen mogen komen, betekent volgens Cavusoglu dat zij de kant kiezen van de 'nee-stem'.

Lees hier een analyse : Nederland heeft nu openlijk ruzie met een Navo-bondgenoot.