Nederland ‘verdoost’ in rap tempo, wat kunnen we eraan doen?

Wie de polders van Nederland doorkruist, ziet dat er de laatste jaren een opdringerig fenomeen bezit van de horizon neemt: het distributiecentrum. Grote dozen zijn het vaak, die onderdak bieden aan de enorme voorraden goederen van bedrijven als Action, Wehkamp of Bol.com. Ook datacentra van techbedrijven als Google en Microsoft worden in het Nederlandse landschap geplant.

“Het is een markt die enorm is aangetrokken”, zegt Petran van Heel, sector bankier Bouw en Vastgoed bij ABN Amro. “Omdat ze op open, goed bereikbare plekken staan, zijn ze ook goed zichtbaar.”

Het totale vloeroppervlak van de distributiecentra is de afgelopen vijf jaar met 20 procent gestegen tot 28 miljoen vierkante meter, berekende ABN Amro. Afgelopen jaar is ongeveer 2 miljoen vierkante meter aan bedrijfsruimte in gebruik genomen, waarvan 65 procent nieuwbouw. Niet alleen het aantal neemt volgens de bank toe, ook de gemiddelde omvang.

‘Om in te spelen op de toekomstige marktgroei kiezen bedrijven voor zogenoemde XXL-distributiecentra met een minimaal vloeroppervlak van 40.000 vierkante meter. Dat is gelijk aan acht voetbalvelden. Het aantal distributiecentra van deze omvang is in de periode 2000 tot 2017 toegenomen met 112 procent’, zo rapporteert de grootbank, die verwacht dat het aantal distributiecentra de komende jaren alleen maar verder toeneemt. De oorzaak: We doen onze aankopen online en willen die snel in huis hebben.

Dikkere dozen

Van Heel: “We klikken wat af, dat veroorzaakt meer logistieke bewegingen. Dat vraagt om veel opslagruimte. Distributiecentra worden daarom ook steeds hoger. We gaan naar dikkere dozen toe.” Ook de gunstige economische omstandigheden zorgen er volgens de bank voor dat we meer spullen kopen die vanzelfsprekend ergens moeten worden opgeslagen.

Rijksbouwmeester Floris Alkemade maakt zich zorgen over het oprukkende fenomeen. “Prachtige uitzichten staan onder druk. Wij zien dit als een bedreiging van het Nederlandse landschap, zeker omdat er vaak geen coördinatie is geweest voordat zo’n doos wordt neergezet.”

Met ‘wij’ bedoelt Alkemade het college van rijksadviseurs, een onafhankelijk adviescollege dat het kabinet adviseert over ruimtelijke kwaliteit. Laatst nog presenteerden Alkemade en zijn rijksadviseurs een plan om Nederland voor ‘verdozing’ te behoeden.

Ruimtelijke inrichting

Onder de toepasselijke naam Panorama Nederland schetsen de rijksbouwmeester en zijn mensen een toekomstperspectief voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. De belangrijkste boodschap: onderzoek eerst wat de ruimtelijke gevolgen zijn voor het landschap, dan pas bouwen.

Behalve een discussie over wat de balans moet zijn tussen landschap en bebouwing, roept de opkomst van grote loodsen in de polder ook de vraag op wat de economische bijdrage van zulke megahallen is. Zoveel werkgelegenheid leveren ze per saldo niet op, zeker niet met het oog op de robotisering, die in volle gang is.

En wie heeft de komst van die grote reuzen eigenlijk op zijn geweten? Hebben wij consumenten die dozen niet allemaal aan onszelf te danken? Rijksbouwmeester Alkemade: “We hebben van alles aan onszelf te danken, maar dat betekent nog niet dat we er geen regie op zouden moeten voeren. Het economisch belang heeft vele gezichten. Wij zeggen alleen: let daarbij veel meer dan nu op ruimtelijke kwaliteit.”

Van Heel van ABN Amro ziet data- en distributiecentra wel steeds duurzamer worden en ziet ook kansen voor met name energiebedrijven: “Het klimaat is er rijp voor. Die grote daken van die dozen zijn natuurlijk ideale vierkante meters.” Bijvoorbeeld voor zonnepanelen. Zo ziet Alkemade dat ook: “Hoe kan het bijvoorbeeld dat er niet standaard zonnepanelen op de daken van die distributiecentra worden geplaatst, terwijl ze nu in weilanden worden gezet? Leg eerst alle daken vol. Doe die weilanden pas als allerlaatste.”

Lees ook:

Dertig voetbalvelden aan dataopslag is slechts het begin

Het internetverkeer groeit zo hard dat de vraag naar opslagruimte snel zal verdubbelen.

Reusachtig nieuw distributiecentrum voor Bol.com

In het nieuwe distributiecentrum van online warenhuis Bol.com moeten straks 16.000 artikelen per uur worden verwerkt.