Nederland loopt internationaal voorop door toestaan encryptie

Encryptie is een groot probleem, vindt de Europese antiterreurcoördinator Gilles de Kerchove. De Europese Unie moet volgens hem overwegen om internetbedrijven te verplichten versleutelde informatie vrij te geven. De Britse premier Cameron is voorstander van dat idee. "Willen we in ons land communicatiemiddelen toestaan die onleesbaar zijn voor ons? Nee, dat moeten we niet doen."

De Nederlandse regering nam deze week het compleet tegenovergestelde standpunt in. Ja, encryptie kan een belemmering zijn als je criminelen en terroristen vervolgt, maar nee, we gaan dat niet dwarsbomen, liet het kabinet weten. In een brief aan de Tweede Kamer gaven de minister van veiligheid en justitie en de minister van economische zaken aan, dat er juist geld wordt uitgetrokken om sterke encryptie te stimuleren.

Nederland neemt hiermee internationaal een opmerkelijke positie in. "Een voortrekkersrol", vindt Rejo Zenger van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. Hij begrijpt wel waarom het kabinet tot dit besluit kwam.

Hoe kwam Nederland in deze positie terecht?
"Nederland heeft een unieke digitale infrastructuur. Een van de grootste internetknooppunten ter wereld ligt hier, breedband is wijdverspreid en we handelen van alles online af. Daarvoor is wel vertrouwen nodig. Anders durven mensen het niet aan om op Bol.com spullen te kopen of online belastingaangifte te doen en dan willen ze ook niet dat hun medische gegevens worden opgeslagen. Dat vertrouwen kun je waarborgen met een goede beveiliging en daarvoor is encryptie essentieel. Dat beseft de regering gelukkig ook."

Waarom zijn andere landen nog niet zover?
"Andere landen lijken nog niet te beseffen hoe belangrijke die digitale infrastructuur is. Voor Nederland is dat belang vergelijkbaar met het belang van Schiphol voor de luchtvaart. Maar in het buitenland zeggen veel overheden: 'Zo'n beveiliging is leuk en aardig, maar wij willen wel bij bestanden van verdachten kunnen'.

Maar je kan niet zeggen: 'We beveiligen online systemen, maar bouwen een wel een achterdeurtje in voor overheidsdiensten'. Vroeger of later vinden criminelen zo'n achterdeur ook. Dat is in het verleden ook gebeurt en zo konden criminelen profiteren van zwakke plekken die op verzoek van de overheid in software waren aangebracht.

De Nederlandse overheid heeft nu gezegd: wij gaan op dit moment niemand dwingen om achterdeurtjes in te bouwen. Dat vinden wij ontzettend goed."

Is dit internationaal vol te houden? Wat als bijvoorbeeld de Verenigde Staten druk uitoefenen en toegang eisen?
"Dit is wel een signaal dat andere landen niet kunnen negeren. Bovendien zullen bedrijven ervoor kiezen om hun gegevens op de veiligste plek op te slaan. Dat is dan niet het Verenigd Koninkrijk of de Verenigde Staten, maar misschien wel Nederland. Overigens is de Amerikaanse regering ook geen voorstander van verplichte achterdeurtjes, al laat zij die mogelijkheid - anders dan de Nederlandse regering - veel explicieter open.

Je ziet nu hoeveel waarde bedrijven hechten aan veilige opslag van hun gegevens. Microsoft is bijvoorbeeld verwikkeld in een rechtszaak omdat het geen e-mails die in Ierland zijn opgeslagen wil overdragen aan de Amerikaanse inlichtingendiensten. Een Duitse internetprovider profileert zich met als 'unique selling point' dat het gegevens opslaat in Duitsland."

Hoe kwam de Nederlandse overheid op dit standpunt?
"Wat belangrijk is, is dat deze kamerbrief niet alleen is ondertekend door de minister van het ministerie van veiligheid en justitie, maar ook door de minister van economische zaken. Bij Economische Zaken kijken ze anders naar de digitale infrastructuur, dat zien wij in alle dossiers. Ze kijken verder vooruit en wij kunnen daar ook makkelijker aankloppen.

In Nederland voert het 'veiligheidsdenken' de laatste tijd de bovenhand bij besluiten over de digitale infrastructuur en raakte het belang van Economische Zaken vaak ondergesneeuwd. Maar daar beseft men wel dat deze besluiten ook grote impact hebben op de economie."