Navolgers van de heer Spooner en mevrouw Malaprop

Taalvragen van lezers:

1188 Heeft Chagall een altaarstuk geschilderd dat Cavalry (cavalerie) heet?

Dat werd vrijdag twee keer gemeld in het nieuwskatern. Helaas was de schrijfster het slachtoffer van een vorm van verhaspeling waaraan we ook een blaasje gier (voor een glaasje bier) danken en de versnelde verkering (voor de verkeerde versnelling).

Het werk van Chagall heet in het Engels Calvary en in het Frans (het werd in 1912 in Parijs geschilderd en geëxposeerd) Calvarie of Golgotha. Een onschuldig kind verbeeldt erin Jezus die gekruisigd werd op de Calvarieberg, een strafplaats buiten (nu binnen) Jeruzalem.

Een klankverwisseling als in Cavalry voor Calvary staat bekend als een spoonerisme, zo genoemd naar W.A. Spooner (1844-1930), theoloog en rector van een college in Oxford. Hij moet in spoonerismen als the queer old dean voor the dear old queen gegrossierd hebben.

Een soms verwante vorm van verhaspeling is het malapropisme (een woord afgeleid van Mrs Malaprop, een figuur uit een Engels toneelstuk). Door een verspreking (een slipje van de sluier oplichten) of onwetendheid worden dan twee uitdrukkingen of woorden dooreengehaald.

Lezers troffen ook daarvan in de krant van vrijdag een voorbeeld aan. Mart Smeets schreef dat 'de tsaar van het American football' zijn positie dankte aan epigonisme ('slaafse navolging van een grote voorganger'). Bedoeld was vermoedelijk nepotisme ('begunstiging door verwanten of vrienden'). De 'tsaar' kwam immers in de wereld van het American football terecht door voorspraak van zijn vader, een beroemde senator.

undefined