Naast moderne dingen doen, ook inzicht geven
Witte hemden hangen wapperend aan de waslijn. Op elke straathoek is een winkeltje open: van smederij tot snoepwinkel, en van houtdraaierij tot kaaspakhuis. Twee vrouwen in klederdracht passeren, al kletsend lopen ze de ouderwetse apotheek in. Een Oudhollandse tafereel in het Zuiderzeemuseum (ZZM) in Enkhuizen.
Ondanks alle vernieuwingen die Erik Schilp, directeur van 2006 tot oktober dit jaar, doorvoerde, ademt het museumpark met zijn Oudhollandse vissershuisjes nog steeds nostalgie.
Wie per boot naar het museum komt, vangt onderweg al een glimp van de vernieuwing op. Om het grote, gele object op de kade kun je namelijk niet heen: een wormvormig gebouw, ontworpen door Atelier Van Lieshout.
Zoals vaak met moderne kunst, moet je ook hier eerst weten wat je ziet voordat je het snapt. „Harmen dacht dat het een beest was, maar het moet een spijsverteringskanaal voorstellen”,zegt Juanita. Het jonge stel loopt al een paar uur op het terrein rond. Juanita: „Ik snap eigenlijk nog steeds niet wat dit met de Zuiderzee te maken heeft, maar het is wel apart.”
Tot nu toe zijn de twee het meest onder de indruk van het werk van Christien Meindertsma. De kunstenares verdiepte zich in de ambacht van het touwslaan. Door vlas te spinnen, weven of vlechten maakte ze een serie objecten. Juanita: „Deze kunstwerken hebben duidelijk een link met vroeger, met de zeevaart. Toch is het vernieuwend en spannend.”
Sinds de komst van directeur Erik Schilp is er veel veranderd in het museum en museumpark. Schilp wilde niet langer enkel op het verleden focussen, maar legde links naar het hier en nu. Kleding van Victor & Rolf, geïnspireerd op de klederdracht van de jaren dertig of de moderne varianten op Delfts blauwe tegels van Hugo Kaagman.
„Dat oubollige is natuurlijk prachtig voor de oude generatie. Toch snap ik wel dat je jongeren op een andere manier moet aantrekken”, zegt Truus Klein Velderman. Zij en haar man Wim hebben tijdens hun uitstapje geen aandacht besteed aan de moderne werken in het museum. „We komen hier vooral voor de nostalgie Het oude schooltje waar je kunt leren schoonschrijven met een vulpen, de stoomwasserij waar ze nog kolen gebruiken, of de nettenmaker die ons van alles vertelt over zijn ambacht”.
Haar man noemt het „positief dat dit museum met zijn tijd mee wilde gaan. Ik hoop alleen dat jongeren die door de moderne kunst worden gelokt, ook zullen kijken naar het oude deel van het Zuiderzeemuseum. Tenslotte geeft juist dát inzicht in de geschiedenis.”
Dat inzicht geven in de geschiedenis van het Zuiderzeegebied, daar wilde Schilp niet aan tornen. Wel had hij moeite met de tijdsgeest waarin het folkloristische museum was blijven hangen. In Land of Water, het tijdschrift van het Zuiderzeemuseum, schreef hij: „Je moet er iets van maken dat weer relevantie heeft. Dus niet alleen maar moderne dingen doen.”
Het meer dan zestig jaar oude museum heeft een verjongingskuur ondergaan, maar laat het verleden niet los. Zo refereren de honderd in het zwart geklede etalagepoppen op de dijk van het buitenmuseum aan het welbekende Vrouwtje van Stavoren: alle poppen kijken uit over zee, wachtend tot manlief terugkeert van de vaart. Wel wachten ze in stijl: hun levenloze lichamen versierd met haute couture, ontworpen door studenten van de modeacademie. Een eeuwenoude sage, letterlijk in een nieuw jasje gestoken.
