Naar de stembus voor een enkele letter
De inwoners van het Spaanse gehucht Castrillo de Matajudios stemden zondag niet alleen over het Europese parlement maar ook over verandering van de naam van hun woonplaats. De meerderheid bleek voor wijziging van één letter. Het gehucht heet voortaan Castrillo de Motajudios, in plaats van Matajudios. Castrillo betekent 'fort' en Motajudios 'heuvel van de joden'. Matajudios betekent: 'dood de joden'. Het fatsoenlijke Motajudios staat ook al vermeld in oude documenten. Het gat ligt in de buurt van de noordelijke stad Burgos en telt 56 geregistreerde kiezers. Van hen stemden 29 voor naamsverandering, 19 tegen. De rest onthield zich.
De geschiedenis van de Spaanse joden is verbonden met die van de Spaanse moslims. Vanaf de achtste eeuw stond een groot deel van Spanje en Portugal onder moslimbestuur. Het was een tijd van hoge beschaving en grote tolerantie, zeggen geleerden, maar volgens collega's is dat onzin. In 1492 veroverden christelijke legers het laatste islamitische bolwerk, het koninkrijk Grenada. Joden en moslims kregen de keus: katholiek worden of vertrekken. Velen kozen voor het laatste. Ze voeren met bootjes naar Noord-Afrika. Hun nazaten vormen nog steeds een aparte groep in Noord-Afrika en volgens de verhalen bewaren ze nog de sleutels van de verloren huizen in Spanje.
De Turken veroverden in diezelfde periode de Balkan. De sultan bood verbannen Spaanse joden bescherming aan. Ze vestigden zich met name in Saloniki en speelden een belangrijke rol in de buitenlandse handel van het Ottomaanse Rijk. Ze bleven hun eigen taal spreken, een soort Spaans vermengd met Hebreeuws. In de Tweede Wereldoorlog waren ze een prooi van de nazi's, maar het Spanje van dictator Franco heeft wel een aantal joden op de Balkan gered van de Holocaust door hun de Spaanse nationaliteit te geven. Dat kon in beperkte mate op basis van wetgeving uit de jaren twintig en dertig. Spanje staat op het punt die wetgeving te vernieuwen.
Er gaan stemmen op om ook plaatsnamen te vervangen die kwetsend zijn voor moslims. Op de nominatie staat het dorp Valle de Matamoros, 'vallei van dood de Moren'. Moren is de oude benaming van de moslims. Matamoros is in Spanje verder de bijnaam van de apostel Jacobus ('de Morendoder'), drie Cubaanse componisten heetten zo en ook een Mexicaanse stad. Er zijn overigens in Spanje nog talrijke Arabische plaatsnamen die weinig weerstand oproepen. Niemand zal Benidorm willen veranderen of Valladolid, de Ramblas in Barcelona zal zo blijven heten en ook de hoogste berg van het Spaanse vasteland, in de Sierra Nevada, zal zich blijven tooien met de Arabische naam Molhacen.
undefined
