Na misbruik werkt mediation beter dan juridische weg
Om de gevolgen van kindermisbruik te verwerken blijkt mediation zowel voor slachtoffers als daders beter te werken dan een officiële juridische procedure. Dat zegt Anke Bisschops, pastoraal psychologe van de Universiteit van Tilburg. De resultaten van haar onderzoek presenteert ze volgende week in Bilbao tijdens een conferentie over misbruik in instellingen. Daarbij gaat het ook om niet-religieuze instituten.
Bisschops keek zowel naar het emotionele resultaat van beide methoden als de financiële kant. De schadevergoeding is ongeveer hetzelfde. De officiële procedure gaat in Nederland via het Meldpunt. Daarbij bedraagt de schadevergoeding gemiddeld 27.000 euro. Bij mediation, via herstelbemiddeling, is dat 29.000 euro. Wel zijn de kosten bij mediation wat lager.
Bisschops gebruikte voor haar onderzoek ook ervaringen en gegevens uit Ierland, waar talloze rechtszaken lopen wegens misbruik. Ze vergeleek voor de Nederlandse situatie het juridische traject van het Meldpunt, waarbij rechters het slachtoffer en de dader horen en de klacht al dan niet gegrond verklaren, met mediation. Daarbij luisteren dader en slachtoffer naar elkaars verhaal. Een overste kan een overleden dader vertegenwoordigen.
Voor haar onderzoek ondervroeg Bisschops lotgenotengroepen van slachtoffers en sprak ze vertegenwoordigers van orden en congregaties. Bisschops was door Wim Deetman, belast met het onderzoek naar kindermisbruik in de rooms-katholieke kerk, gevraagd om na te gaan hoe het contact tussen slachtoffers en congregaties verbeterd kon worden. Met hem overlegt ze over publicatie.
Bij een juridische procedure gaat het vooral om feiten, niet om de emotie, legt Bisschops uit. Tussen slachtoffer en kerkelijke vertegenwoordigers is daarbij weinig contact. De kans om begrip te ervaren, empathie of erkenning is daardoor klein. Hoorzittingen van het Meldpunt zijn nogal eens traumatisch voor slachtoffers.
Mediation vindt sinds 2013 plaats bij het Drieluik Herstelbemiddeling. Daarbij werken slachtoffers en oversten samen. Bisschops: "Aanvankelijk was er veel wantrouwen. Oversten waren afhoudend, bang voor verhalen en bang dat de slachtoffers op hun geld uit waren. De slachtoffers wilden erkenning, merkten de afwerende houding van de oversten en reageerden door te zeggen dat ze hen dan wel zouden pakken in hun portemonnee. Geld is een storende factor bij herstelbemiddeling."
De oversten draaiden het eerst bij. "Door de verhalen van slachtoffers beseften ze het leed dat hen was aangedaan. Toen ging bij hen de knop om. De slachtoffers merkten dat hun boosheid niet werkte. Ze hadden niet de dader voor zich, maar iemand die de verantwoordelijkheid voor het misbruik op zich nam."
De KNR, de koepel van religieuze ordes en congregaties in Nederland, hield lang vast aan de juridische benadering. Nu is de KNR voor mediation. Ook voor daders is mediation beter, concludeert Bisschops. "Daders of hun vertegenwoordigers, zijn natuurlijk bang om onder ogen te zien dat ze schade berokkend hebben. Ze blijven in de verdediging. Soms komen ze er tijdens een mediation toe om toch te erkennen wat er gebeurd is. Velen hadden toen nauwelijks in de gaten wat ze kinderen aandeden. Nu weten ze het wel."
