Na een stroef bezoek aan Trump vliegt Merkel snel weer naar huis

‘Zo veel te bespreken, zo weinig tijd!” twitterde de Amerikaanse president Donald Trump vrijdag opeens vlak voor hij bondskanselier Angela Merkel trof. Tot verbazing van iedereen – Trump had volgens de Washington Post eerder deze week nog gezegd dat hij geen zin had in haar bezoek. Iets wat goed past bij hun stroeve verstandhouding. Nu schreef hij dat hij ‘uitkeek’ naar hun ontmoeting: die was ‘goed voor onze beide geweldige landen’.

Ondanks die tweet viel vooral het contrast met het staatsbezoek van de Franse president Emmanuel Macron op. Drie dagen lang werd Macron gefêteerd, inclusief staatsbanket en militair eerbetoon. En Merkel? Zij kreeg een zuinige tweeënhalf uur, zonder enige ceremoniële luister. Zakelijker kon het niet. Een gesprek onder vier ogen, gevolgd door een lunch met adviseurs – en hup, Merkel zat weer in het vliegtuig terug naar Berlijn.

Het was haar tweede bezoek aan Trump en het verschil met Macron was zo duidelijk – en pijnlijk – dat het in de Duitse pers vooral dáárover ging. Al werden de inhoudelijke kwesties in de Duits-Amerikaanse betrekkingen plichtsgetrouw opgesomd. Zoals: de Duitse defensieuitgaven (te laag, vindt Trump), het Duitse handelsoverschot (te hoog, vindt Trump) en de pijpleiding North Stream 2 die Russisch gas naar Duitsland brengt (slecht idee, vindt Trump).

En dan zijn er nog de dreigende importheffingen en de atoomdeal met Iran. Maar die agendapunten had Macron al afgekaart en veel hoop dat Merkel nog iets kon bewegen was er in Duitsland niet. Die importheffingen gaan waarschijnlijk al op 1 mei in, klonk het in Duitse regeringskringen nog voor haar reis. Ze had toch ‘een echte behoefte’ aan dat bezoek. Het transatlantische bondgenootschap noemde ze ‘een grote schat, die ik in ieder geval wil koesteren’.

Leiding in Europa

Dat Trump niet van Macron kan afblijven terwijl hij Merkel bij haar eerste bezoek niet eens een hand gaf en bij haar tweede bezoek alle égards achterwege liet, doet sommige Duitse analisten afvragen of Frankrijk nu ook de leidende rol in Europa overneemt. “Wie spreekt eigenlijk voor Europa”, legde commentator Stefan Kornelius in de Süddeutsche Zeitung de vraag op tafel.

Merkel was jarenlang de onomstreden leider van Europa, schrijft hij, mede dankzij Franse zwakte en het feit dat de Britten richting exit liepen. Maar nu is Macron ‘met kracht op de bühne getreden’. Tussen Merkel en Macron ‘zou een rivaliteit kunnen ontstaan om de leidingsrol in de EU’ die Trump met graagte zou kunnen aanwakkeren en die Europa zwakker kan maken.

Strategie

De twee leiders kiezen in ieder geval een verschillende strategie in hun omgang met Trump. Waar Macron de Amerikaanse vastgoedtycoon paaide met een diner op de Eifeltoren, wees Merkel hem direct na zijn verkiezing op het belang van de mensenrechten.

Het valt te bezien welke strategie effectiever is. Ondanks het kleffe gedoe tussen Macron en Trump zijn ze inhoudelijk geen stap dichter bij elkaar gekomen, klinkt het in Duitsland. Dat Merkel geen klik heeft met Trump ‘hoeft geen nadeel te zijn’, schrijft Kornelius. Je zou het ook als haar kracht kunnen zien. “In ijdelheid is de man niet te overtreffen. Wel in zakelijkheid en betrouwbaarheid. Trumps stijl mag niet de stijl van Europa worden. Merkel heeft nu de kans om de fout van Macron te corrigeren.”

Lees ook: Macron en Trump: een ijdele bromance

Macron ging niet mee in de breed gevoelde minachting voor Donald Trump. Angela Merkel bejegende het Amerikaanse staatshoofd ijzig, maar door Macron werd Trump uitgenodigd voor een grootse viering van 14 juli in Parijs. Het werkte. Inmiddels heeft Trump met geen enkel ander Europees staatshoofd zoveel contact.