Na 25 jaar eenheid is scheiding Noord- en Zuid-Jemen reële optie

"Kom niet terug", kreeg Hooria Mashhour, de Jemenitische minister van de mensenrechten, in februari te horen tijdens een conferentiebezoek in Caïro. De gesluierde minister werd al langer lastiggevallen vanwege haar verzet tegen kindhuwelijken en haar stevige kritiek op de Jemenitische oud-president Ali Abdullah Saleh. Maar nu verkeert Jemen in oorlog. "Ik vrees voor mijn leven", zegt ze in haar tijdelijke woonplaats Beiroet.

Ze vertelt over de situatie in haar land: "Er rijden gewapende mannen op motorfietsen rond mijn gebouw. Het zijn Houthi-rebellen." Deze sjiitische militie pleegde in september een coup samen met troepen loyaal aan oud-president Saleh.

Naar huis kan ze niet. Saudische oorlogsschepen blokkeren de havens van het land, de vliegvelden zijn dicht. Haar 23-jarige zoon kan daarom nog steeds het land niet uit. Hij zit vast in de hoofdstad Sanaa, waar ook de Houthi's zitten. Ze spreken vaak met elkaar. "Ik word gek als we niet elke paar uur contact hebben", zegt ze terwijl ze haar rechterbeen onder de glazen tafel nerveus op en neer beweegt.

Haar ballingschap begon in februari, vlak nadat president Abed Rabbo Mansur Hadi vermomd uit zijn ambtswoning ontsnapte en naar de zuidelijke stad Aden uitweek. Sinds begin vorige maand zetelt hij in Saudi-Arabië, waarvandaan hij de internationale gemeenschap oproept in te grijpen. Een coalitie van tien Arabische landen, onder leiding van Saudi-Arabië en met logistieke steun van de Verenigde Staten, gaf daaraan gehoor.

Sindsdien leeft Jemen met bombardementen. Er vielen al meer dan 500 doden, onder wie zo'n 300 burgers. "De rebellen verschansen zich tussen de mensen waardoor er veel burgerslachtoffers vallen", zegt Mashhour, die de interventie volledig steunt. "Ze zitten in huizen, in ziekenhuizen, moskeeën, het voetbalstadion", vertelt ze over haar eigen thuisstad Aden.

Langer blijven in Libanon wil ze niet. "Als Aden veilig genoeg is, ga ik terug naar mijn land", zegt ze. Maar dat kan nog wel even duren: naast de bombardementen van de coalitie vechten er in de straten nu ook gewapende stammen tegen de Houthi's. Een humanitaire crisis dreigt: er is een tekort aan water, eten en elektriciteit. "De coalitie dropt nu ook wapens, samen met wat eten en medicijnen", legt ze uit.

Degene die tot nu toe het meest profiteert van de chaos, is Al-Qaida, dat in het oosten van het land oprukt. Daarnaast dreigt Jemen meegesleurd te worden in het regionale conflict tussen het soennitische Saudi-Arabië en sjiitische Iran. Het laatste land zou de Houthi's in het geheim steunen, hoewel het dit officieel ontkent.

Maar volgens Mashhour bestaat daar geen twijfel over: "Het is duidelijk, er was regelmatig contact tussen de Houthi's en Iran. Hun ideologie komt uit Iran." De minister gelooft dat de Houthi's pas zullen aanschuiven aan de onderhandelingstafel als Iran daartoe opdracht geeft: "Iran moet de beslissing nemen."

Dit is ook de oplossing die experts voorstellen, waaronder die van de denktank International Crisis Group: terug naar de onderhandelingstafel, onder begeleiding van de VN en de Arabische Golfstaten. Alleen zo kan een lange, regionale oorlog worden voorkomen.

Als de wapens niet worden neergelegd, dreigt zelfs opdeling. Een scenario waar Jemen mee bekend is, stelt Mashhour. Net als Duitsland was Jemen tot 1990 opgedeeld in twee stukken: het pro-Saudische Noord-Jemen en de socialistische volksrepubliek Zuid-Jemen werden in dat jaar samengevoegd. Maar de verdeeldheid is gebleven, blijkt uit de woorden van Mashhour. Toen haar ministerie in Sanaa (de voormalige hoofdstad van Noord-Jemen) in september werd aangevallen door rebellen, flirtte Mashhour al met het idee. "Ik zei: 'Genoeg! Ik ga niet terug, ik blijf in Aden en wil niet meer samen verder.' "

Nu twijfelt ze weer, maar onder de zuiderlingen groeit de steun voor afscheiding. "Op dit moment moeten we ons wijden aan de nationale dialoog en toegewijd zijn aan de grondwet. Als dat niet werkt, denk ik dat het uiteindelijke scenario de splitsing van het land zal zijn."

undefined