Muskusrattenvangers terug in de klas

Ze wijst naar een plukje riet in de verte. "Kijk, bij zo'n stukkie plant in het water verstoppen ze zich vaak. Normaal zou ik daar beginnen met speuren." Dat kan nu niet. Muskusrattenbestrijder Vera de Boo (59) en haar collega's zetten vandaag geen vallen, ze leren hoe ze kunnen zien wanneer een dijk verzwakt is.

Het college is onderdeel van de tweejarige mbo-opleiding 'Water- en groenbeheer', die ruim zeventig muskusrattenvangers van waterschap Rivierenland sinds begin deze maand volgen. Iedere week kruipen ze een dag terug in de schoolbanken, vandaag in een zaaltje van het J.U. Smitgemaal bij Kinderdijk. Na een ochtend theorie gaat de klas 's middags de polder in om de nieuwe kennis in de praktijk te brengen.

"Muskusrattenbestrijders zijn specialisten in hun vak", zegt Hans van Poelwijk van het waterschap, die de onderwijsplannen in gang zette. "Ze weten alles van die dieren, van A tot en met Z. En dat moet ook wel, want je moet bijzonder bevlogen zijn om het werk vol te houden."

Het is een beroep waar je van slijt. "Iedere dag sloot in, sloot uit. Dat merk je op den duur aan je gewrichten", aldus Van Poelwijk. "En waar deze beheerders vroeger rond hun 57ste met de pre-vut konden, moeten ze nu door tot hun 67ste. Dat vergroot de kans dat mensen uitvallen."

Het waterschap biedt de opleiding aan om de kennis en kunde van de muskusrattenvangers te verbreden. Zo kunnen ze gemakkelijker voor andere taken worden ingezet, mocht het speuren naar ratten te zwaar worden. Bovendien is iedere bestrijder een extra paar oren en ogen voor het waterschap.

Muskusrattenvanger De Boo loopt achter theoriedocent Wim Mulder aan. Naast hem dijkbeheerder Adrie Kraaijeveld, die het praktische middagprogramma voor zijn rekening neemt. De Boo - kaki afritsbroek en blouse - is de enige vrouw vandaag, de overige dertien beheerders in de klas zijn mannen. Als schooljongens proberen twee van hen elkaar de dijk af te duwen.

Het Zuid-Hollandse waterschap Rivierenland bestrijkt het gebied tussen de grote rivieren, van de kust tot aan de Duitse grens. Daarbinnen is iedere muskusrattenvanger verantwoordelijk voor een rayon van zo'n vijfhonderd tot duizend kilometer.

De Boo houdt de muskusrattenstand van Den Briel en omgeving op peil. "Het dier is een exoot, het heeft geen natuurlijke vijanden", zegt ze. "En er mogen er niet te veel van rondscharrelen, want ze veroorzaken behoorlijke graaf- en knaagschade aan de dijken en polders."

Ze legt uit dat de muskusrat van kop tot staart ongeveer zestig centimeter wordt en dat het diertje jaarlijks een kuub grond verplaatst. Dat staat gelijk aan ongeveer dertien volle kruiwagens. "Moet je nagaan, ze kunnen zo een hele dijk uithollen."

Om dat te voorkomen, loopt ze vier dagen per week rond in haar gebied. "Of ik pak een kano, een motorboot of een quad", zegt ze terwijl de docent uitlegt hoe het waterschap met een stalen plaat meet of nieuwe grond aan het verzakken is. "Ik zoek naar sporen. Is de steel van een drijvend blad schuin afgebeten? Dan is het een muskusrat geweest. Is het duidelijk geplukt, dan een meerkoet." Afgelopen jaar ving De Boo 105 beesten.

Ze is blij met de opleiding. "Ik zie het nut ervan in: nu kan ik een ondeugdelijke dijk herkennen en de telefoon oppakken." Een jaar geleden had ze nog geen oog voor dat soort zwakke plekken, en dacht ze: "Och, het is een beetje zompig hier. Nou ja, het zal wel."

Zo denkt niet iedereen erover. Er was veel weerstand tegen de lessen, die iedereen onder de 61 verplicht moet volgen. "Het gros is ver in de vijftig en dan ben je minder flexibel. En sommigen voelen zich betutteld, alsof we onkundige sulletjes zijn", zegt De Boo. "Bovendien hebben we al een eenjarige vakopleiding gevolgd." Toch ziet ze het tij langzaam keren. "De meesten beginnen in te zien dat het goed is voor de eigen ontwikkeling, dat het niet slechts iets is dat door de baas wordt opgelegd."

undefined