Multinationals halen miljoenen uit EU-fonds
Grote multinationals als ING, Unilever en Philips hebben in Polen miljoenen gekregen uit EU-fondsen waarmee werkgelegenheid in arme regio's wordt gestimuleerd. Het geld is bedoeld voor 'het versterken van kennis en vaardigheden van werknemers van Poolse ondernemingen, vooral in het midden- en kleinbedrijf'. Maar een deel ervan ging naar cursussen voor managers van grote bedrijven.
Van de ongeveer 300 miljoen euro subsidie die tot nu toe is uitbetaald, ging minstens de helft naar scholingen voor beursgenoteerde bedrijven en multinationals. Pas in juni vorig jaar zijn de regels aangescherpt om de subsidies meer terecht te laten komen bij het Poolse midden- en kleinbedrijf.
Het geld is afkomstig uit het Europees Sociaal Fonds (ESF). Dat verdeelt over 2007-2013 75 miljard euro met als doel 'de werkgelegenheid binnen de EU te bevorderen'. Het meeste geld gaat naar de armste regio's. Polen is de grootste ontvanger. In totaal mag het land 10 miljard euro aan ESF-subsidie verdelen.
Op de lijst van subsidie-ontvangers die het Poolse ministerie van regionale ontwikkeling publiceert, staan vooral lokale overheden, arbeidsbureaus en non-gouvernementele organisaties. Die zetten dat geld in voor onderwijs, bestrijding van jeugdwerkloosheid, reïntegratie op de arbeidsmarkt, armoedebestrijding en integratie van minderheden. Maar onder het kopje 'ontwikkeling van kaders voor een moderne economie' staat ook een heel andere categorie bedrijven: naast ING, Unilever en Philips lieten bijvoorbeeld ook Mercedes Benz, BMW, Renault, Heinz, EDF, Nestlé, Deutsche Bank en Pepsi Cola hun management bijscholen.
"De meeste hulp zou moeten gaan naar kleine en middelgrote bedrijven", klaagde oud-minister van regionale ontwikkeling Grazyna Gesicka vorig jaar al. Dat dit tot nu toe niet gebeurde, heeft te maken met de omvang van de steun. "Toen het programma begon in 2005 kwam er drie keer zoveel geld uit Brussel dan de Poolse scholingsmarkt in staat was te absorberen", zegt Roman Stolarski, die zelf een trainingsbureau in Warschau runt. "Het geld moet worden uitgegeven. Dat gaat makkelijker met grote projecten dan met kleine. Als je een groot bedrijf traint, heb je in één klap veel deelnemers. De administratieve rompslomp is hetzelfde als bij een klein project."
Unilever ontving 1 miljoen euro EU-geld om zijn medewerkers bij te scholen met als thema 'Overwinnen door mensen'. ING-Bank Slaski gebruikte 1 miljoen euro om zijn managers te trainen, ING financiële dienstverlening schoolde zijn medewerkers met zo'n 9 ton EU-geld, Fortis kon toe met 8 ton. Philips had 300.000 euro nodig om zijn Poolse medewerkers iets te leren over 'Mensen en waarden'. Een van de grootste benificiënten op de lijst is de Poolse Rabobank-dochter BGZ: bijna 2,5 miljoen euro EU-geld.
Beter een zinloos project, dan geen
Ook bij andere ESF-projecten gaat het soms mis. Zo heeft Polen 100 miljoen euro subsidie uitgetrokken voor het creëren van 'clusters': groepen kleine bedrijven die door het 'clusteren' van bepaalde activiteiten hun concurrentiepositie kunnen verbeteren. Het aantal clusters groeide spectaculair, maar in de praktijk zijn het meestal façades van reclame en PR. De deelnemende bedrijven werken nauwelijks samen op de markt, concludeerde een overheidsagentschap. "Er is iets misgegaan", erkende het ministerie van economische zaken in een Poolse krant.
"De geschiedenis laat zien dat gemakkelijk geld niet gelukkig maakt", concludeert Grzegorz Gorzelak van het Centrum voor Europese lokale studies in Warschau over de EU-subsidies. "Iedereen heeft de euro-tekens in de ogen staan. Het maakt niet uit waaraan het geld wordt uitgegeven, als het maar uitgegeven wordt. We organiseren onzinnige scholingen. Geld wordt uitgegeven aan albums, visitekaartjes, cd-hoesjes, mappen, kalenders, bekers, speelgoedjes, chocolaatjes en memory sticks."
