Mozarts Figaro laat Kootwijk bruisen

Opera

Le nozze di Figaro Dutch National Opera Academy/NJO Muziekzomer *****

Het is natuurlijk een magische plek. Midden op de stille Veluwse heide staat het voormalig zendstation Radio Kootwijk. Een kloek gebouw uit het begin van de twintigste eeuw. Het lijkt op een prachtig majestueus paleis dat er wat verlaten bij ligt, maar dat deze zomer geweldig tot leven wordt gewekt. Het doet dienst als het ruime onderkomen van graaf en gravin Almaviva en hun hele huishouden - de drukke bewoners van Mozarts opera 'Le nozze di Figaro'. Met het in Radio Kootwijk opvoeren van die opera wordt die magische plek op de heide nog ietsjes magischer.

Dat laatste is overigens geenszins vanzelfsprekend - zoiets gaat niet zomaar. Om dat tot stand te brengen heb je mensen met durf en visie nodig. Mensen die ideeën hebben over hoe je zo'n plek omtovert in iets onweerstaanbaars theatraals.

Regisseur Alexander Oliver is zo iemand. Samen met Floris Visser, eveneens operaregisseur, bedacht hij een concept waarin het mogelijk werd om Mozarts 'dwaze dag' - de ondertitel van het Beaumarchais-toneelstuk waarop Mozart en Da Ponte hun opera baseerde, luidt La folle journée - in deze ruimte op te voeren. Met groot succes ook nog, zo bleek zaterdagavond bij het daverende slotapplaus.

Oliver is sinds 1999 leider van de Dutch National Opera Academy, een tweejarig vervolgtraject op de conservatoriumopleiding waarin zangers podiumervaring op kunnen doen. Samen met de prima dirigent Richard Egarr, een tiental jonge zangers en het orkest van de NJO Muziekzomer zet hij Mozarts opera met veel vernuft, liefde en humor op de schitterende art deco mozaïekvloer van Radio Kootwijk.

Als de voorstelling begint, schijnt buiten nog de zon. Tijdens de ouverture doet het personeel van de Almaviva's de gordijnen aan de zijkanten van de speelvloer open - de dag kan beginnen. Het gordijn voor het immense achterraam - een soort gigantisch kerkvenster - blijft voorlopig dicht. Dat gaat pas open in de tweede akte, als het licht wat meer getemperd is. En ineens heeft het publiek een adembenemend uitzicht op het Veluwse heidelandschap. Een beetje hilarisch wordt het als achter de ingewikkelde verwikkelingen op het toneel daarachter ineens een kuierend stel in de avondzon de hondjes aan het uitlaten is.

Als je de opera kent, weet je dat de van een te veel aan testosteron stuiterende Cherubino in die tweede akte op een bepaald moment op geen enkele andere manier aan de jaloerse graaf kan ontsnappen dan uit het raam te springen. In dat immense raam aan de achterkant zit een deelvenstertje dat open kan, en allengs tijdens het kijken dringt zich de gedachte op: 'Het zal toch niet?' Maar ja hoor, als het bewuste moment zich aandient, en Cherubino het hazepad moet kiezen, springt hij door het raam de Veluwse heide op. Zelden zal deze scène meer effect hebben gehad dan hier.

En zo is het eigenlijk de hele opera door. Oliver houdt het simpel, maar is voortdurend speels en inventief. Zo laat hij Figaro weer even voor kapper spelen, zoals we hem kennen uit Rossini's opera. Als Susanna met Marcellina aan het bekvechten is, houdt zij Marcellina plots een spiegel voor als zij haar met haar oud-zijn beledigt. Het voortdurende spel van verstoppen en verkleden wordt fenomenaal uitgeregisseerd. Oliver bofte natuurlijk met dat kleine deurtje linksachter op de bühne, maar dan nog! Hij laat 'Voi che sapete' mooi uit de hand lopen, hij voert Marcellina op als heuse suffragette en maakt van zangleraar Basilio een hilarische en gluiperige kapelaan.

Het is kortom een bruisende en levendige voorstelling, een doldwaze dag die letterlijk van licht naar donker gaat, waarin het theaterlicht het geleidelijk van het zonlicht overneemt. En ook Oliver houdt dat licht en donker mooi in balans. Zo laat de nobele houding van Louise Kwong als gravin je de hele tijd voelen hoe pijnlijk haar mans ontrouw voor haar is. Kwong heeft bovendien een fantastische stem, waarmee ze haar twee aria's tot hoogtepunten van de avond maakt, prachtig ondersteund door het prima orkest en dirigent Egarr.

Niet iedereen van de jonge zangers haalt het niveau van de slechts 24-jarige Kwong, maar ook Emmanuel Franco als haar gemaal Almaviva overtuigt enorm. Myriam Arbouz is perfect gecast als Cherubino en Judith Fa maakt indruk in het kleine rolletje van Barbarina. Charlotte Janssen (Marcellina) steelt bovenal als actrice de show, net als Gevorg Hakobjan (Basilio). Hannah Bradbury groeit gedurende de avond steeds beter in haar rol als Susanna, en ook al laat Vincent Spoeltmans hoge register hem wat in de steek, als Figaro is hij alom duidelijke aanwezig.

Als 'Le nozze di Figaro' een dergelijk respectvolle en humane behandeling krijgt als hier in Kootwijk, dan weet je weer precies waarom dit 's werelds allerbeste opera is.

'Le nozze di Figaro' is in Kootwijk nog te zien op 6, 7, 9 en 10 augustus. www.figaro.nl

Theater

George en Eran lossen wereldvrede op / There is a me in meeting Theater Rast / Het Zuidelijk Toneel ****

George is Syriër en Eran is Joods. Via hun stage bij een toneelgezelschap werden ze vrienden. Als deze Jood en Syriër dat kunnen, dachten ze, dan moet dat op grotere schaal ook lukken en is wereldvrede een fluitje van een cent.

Het zijn charmante knullen, Eran Ben-Michaël en George Elias Tobal, die met hun voorstelling 'George en Eran lossen wereldvrede op' op diverse festivals staan, waaronder op Theaterfestival Boulevard in Den Bosch. Door die charme gun je ze hun wereldvrede van harte. Overigens is de titel taalkundig krom - je lost een probleem op of sticht wereldvrede -, maar naar mate de voorstelling vordert, blijkt de titel meer te gaan kloppen. Want geheel vrij van vooroordelen jegens elkaar zijn ze niet en langzaam lossen de goede voornemens op in een conflict dat vooral gaat over wie het zieligst is. George die uit Syrië moest vluchten of Eran, omdat zijn familie zeven decennia geleden werd vermoord? En zo slepen die twee olijke jongens met hun schijnbaar luchtige festivalvoorstellinkje je sluipend een onoplosbaar en pijnlijk dilemma binnen dat extra pijnlijk wordt omdat het zo persoonlijk is. Ben-Michaël en Tobal laten zo knap zien dat wereldproblemen alleen opgelost kunnen worden op intermenselijk niveau en dat blijkt nog niet zo makkelijk.

Een minder somber pleidooi voor intermenselijk contact op datzelfde Festival Boulevard is de mooie minivoorstelling 'There is a me in meeting' van Lucas de Man en de Chinese danseres Ning Xi. Het idee van de voorstelling, vertelt de gevaarlijk-charmante De Man aan het begin van de voorstelling, is om het publiek kennis te laten maken met een echte Chinees, anders dan die van de afhaal. Daarom heeft hij een Chinese uitgenodigd die we juichend gaan binnenhalen, maar niet voordat we met zijn allen hebben geraden hoe ze eruit zal zien. Als Ning Xi eenmaal opkomt in een traditioneel Chinees jurkje krijgt ze nog een paar pijnlijke vragen te verduren. Maar ze maakt fenomenaal korte metten met alle vooroordelen door uit haar clichéjurkje te stappen en haar levensverhaal te doen: ze blijkt een hoogopgeleide, slimme, ambitieuze, moderne danseres. Met behulp van de liefdes- en werkrelatie tussen kunstenaars Marina Abramovic en Ulay laten de makers zien dat een echte ontmoeting pas mogelijk is als je de ander echt wilt leren kennen. Een boodschap die door de simpele en slimme vorm maximaal aankomt.

'George en Eran...' zijn nog tot en met 15 september te zien op festivals Boulevard, De Parade en het Amsterdam Fringe. www.rast.nl

undefined