Moorden in naam van je religie: het is fraai en weerzinwekkend

De terroristen in Nairobi onderwierpen hun weerloze slachtoffers aan een examen over de islam, om vast te stellen of ze moslims waren. Een van de vragen was naar de naam van de moeder van de profeet Mohammed, Amina, en een andere betrof het reciteren van verzen uit de Koran. Degenen die niet slaagden in deze overhoring, werden meedogenloos gedood.

De plegers van de aanslag op de kerk in Peshawar stelden dergelijke vragen niet. Voor hen waren de christenen per definitie ongelovigen en daarom waard om gedood te worden in naam van diezelfde islam.

Het is fraai. Het is weerzinwekkend. Moorden in naam van je religie.

Maar op welke wijze hebben de terroristen zich dan schuldig gemaakt aan polytheïsme? Het Arabische woord voor polytheïsme is shirk, dat in essentie 'delen' betekent: iets delen met een ander, zoals een gedachte of een liefde. Allah is één in de islam. Hij is ondeelbaar. Je kunt als gelovige moslim niet met God eenworden. Zou je dat doen, dan zou God niet meer één zijn. Door te beweren met God te willen of zelfs te kunnen samensmelten, zeg je feitelijk dat God niet meer één is. Dat is ook de reden dat orthodoxe moslims soefistische stromen binnen de islam veroordelen. Soefies streven immers naar eenwording met God: een doodzonde.

De doodzonde die de terroristen in Nairobi en Peshawar hebben gepleegd is van dezelfde aard. Zij zijn namelijk op de troon van God gaan zitten. Zij hebben een dodelijk oordeel geveld over de in hun ogen ongelovigen in winkelcentrum en kerk. Zij hebben zich vereenzelvigd met God en diens vermeende oordeel,als waren zij één. Daarmee hebben zij de eenheid Gods geschonden. Immers, het oordeel over elk individueel mens is aan God alleen. Zondigt een moslim, zondigt een mens, dan zal alleen Hij aan het einde der tijden een oordeel mogen vellen en uitvoeren. De terroristen menen Gods oordeel niet alleen te mogen uitspreken, maar ook te mogen uitvoeren: dubbele blasfemie.

Gesteld dat mijn analyse hout snijdt, en de extreme moslims eigenlijk ongelovigen zijn, ontsla ik dan de islam als godsdienst van de excessen in Nairobi en Peshawar? Nee, dat doe ik niet want ik stel ook vast dat de islam blijkbaar in staat is mensen tot zulke verschrikkelijke daden te brengen. De Koran, de traditie en de Sharia geven daar kennelijk aanleiding toe.

Bob de Graaff, schrijver van Op weg naar Armageddon, een magistraal boek over de excessen van religies en ideologieën, analyseert het utopische denken van de monotheistische religies en seculiere ideologieën als het communisme en fascisme. De trieste conclusie uit zijn boek is dat zij allemaal, geen uitgezonderd, ook de islam niet, aanleiding gegeven hebben en nog steeds geven tot geweld. Rob Harris schrijft in zijn The End of Faith. Religion, Terror, and the Future of Reason over het bizarre feit dat gelovigen de teksten van hun heilige schriften serieus nemen terwijl rationeel en wetenschappelijk kan worden vastgesteld dat er van de religieuze argumentatie niets deugt. Religie omvat blijkbaar het onweerstaanbare onuitlegbare. Maar religie leidt in vrijwel alle gevallen ook tot geweld. Harris stelt daarom maar voor religie op de vuilnisbelt van de geschiedenis te gooien en dat de mensheid op rationele en wetenschappelijke wijze voortgaat.

Ik acht dat laatste een onhaalbare kaart. Religie zit in de mens gebakken en ik denk dat we er goed aan doen dat te accepteren. Maar religieuze mensen mogen zich wel drie keer achter de oren krabben over de vraag naar het geweld, uitgeoefend in naam van religie.

Daarom stellen mij de reacties uit de islamitische wereld en moslimgemeenschappen er buiten immer weer teleur als er namens de islam weer eens gemoord is. Natuurlijk wordt het geweld veroordeeld, de slachtoffers betreurd, en zelfs gesteld dat dit 'de islam niet is'. Maar tot een excommunicatie van de daders komt het niet. Er is vrijwel geen imam in de wereld te vinden die de daders tot Gods' eenheid schendende afvalligen verklaart, waarna Allah op termijn Zijn eigen eindoordeel over hen kan vellen. Of durven zij dat niet omdat ook zij vrezen op Zijn stoel te gaan zitten als zij dat doen en zo de hoofdzonde te begaan? Dat zou zomaar kunnen.

Ik stel voor dat religies het oordeel en eindoordeel over gelovigen en ongelovigen hoe dan ook aan hun God laten, in goede en in kwade zin. Doen ze dat, dan zal de wereld er heel wat vrediger uitzien. Maar daarvoor lijkt er nog een lange weg te gaan.