Moeten ouders buikpijn serieus nemen, zelfs al doet een kleuter alsof?

Een meisje van vier, bijna vijf, klaagt op school of de opvang wel eens over buikpijn. "Wij worden dan gebeld dat ze zich niet lekker voelt en of we haar kunnen ophalen", schrijft haar moeder. Nu zijn die buikklachten er vaak op momenten dat andere kinderen ziek naar huis zijn gegaan, of dat andere ouders de juf erop wijzen dat hun kind niet fit is en dat ze moeten bellen als het niet gaat. "Onze dochter is een slimme tante, zij denkt natuurlijk: 'mooi, als je ziek bent, komen je ouders je halen'. We zijn er een paar keer ingetrapt, maar geven nu vaker te kennen aan school en opvang dat we alleen komen als het echt niet gaat. Hoe maken we onze theatrale kleuter duidelijk dat ze niet moet doen alsof?"

Lastig te duiden

Heeft een kind verhoging en is het lusteloos, dan is het duidelijk. "Koorts liegt niet", zegt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont. Maar buikpijn is lastig te duiden. "Het kan best zijn zoals de ouders inschatten: het meisje ziet dat een ander kind naar huis gaat, en wil dat ook. Kleine kinderen denken vooral aan de eigen behoeftebevrediging." En het geweten is bij kleuters volgens de hem nog niet heel erg ontwikkeld. "Ze denkt in ieder geval niet: vervelend voor mama dat zij helemaal van haar werk moet komen."

Op school of bij de crèche kunnen ze proberen haar op andere gedachten te brengen. Met een spelletje, of door een verhaaltje te vertellen. "De aandacht van kleuters is snel afgeleid. Alleen als dit meisje echt pijn heeft zal ze zich niet laten verleiden." Toch moet moeder ook proberen te achterhalen of er niet meer schuilgaat achter die buikpijn, zegt Pont: "De meeste jonge kinderen vinden het leuk op de opvang en op school".

Psychotherapeut Susan Bögels ziet een patroon. "Als het vooral gebeurt als andere kinderen worden opgehaald, dan lijkt me dat het meisje ook het liefste thuis wil zijn." Ze vindt dat moeder het helemaal niet moet hebben over echt of niet echt. "Alle pijn is echt."

Neem buikpijn serieus

Ouders moeten buikpijn serieus nemen, zegt ook kinderarts Judith Deckers-Kocken. Een diagnose zal ze op basis van een email nooit geven. "Buikpijn kan veel impliceren. Van de 800.000 kinderen in Nederland met een chronische aandoening, hebben er 100.000 terugkerende buikpijn, zonder aanwijsbare oorzaak." Dat hoge aantal was voor de specialist in maag-, darm- en leverziekten reden om een kinderziekenhuis voor chronische klachten op te richten: Kinderbuik&co. Er werken niet alleen artsen die fysiek onderzoek doen, maar ook diëtisten en therapeuten die kinderen begeleiden bij leefstijl, eetgedrag, emoties of stress.

In de buik wordt meer verwerkt dan voedsel alleen, zegt Deckers-Kocken. "Ook gevoelens ervaar je in je buik. Als een steen op de maag liggen, vlinders in de buik, die uitdrukkingen zijn niet zomaar ontstaan." Een kind van vier kan ook stress ervaren, weet ze. "Ligt de lat op school misschien hoog, kan ze op de opvang zijn wie ze is, haar emoties tonen?"

Susan Bögels wijst er op dat er al best een oordeel zit in de opmerkingen van de moeder. In positieve zin (dat ze een slimme tante is), maar ook iets negatiever: een theatrale kleuter. Bögels is oprichter van het Academisch Behandelcentrum 'UvA Minds' en publiceerde vorig jaar een gids over mindful ouderschap. "Misschien is het een idee als vader en moeder een dagje meekijken bij de opvang of in de klas. En proberen onbevangen naar hun kind te kijken. Doe je best om werkelijk te zien wat het nodig heeft. Dat is precies waar mindful voor staat."

Bögels heeft dat bij haar eigen kinderen ook gedaan. "Als je zorgt dat je een taakje hebt, letten ze echt niet de hele tijd op jou. Intussen kun je observeren hoe je kind het doet. Hoe is ze met de andere kinderen, met de juf? Voelt ze zich veilig? Er komen zoveel nieuwe dingen op een kleuter af."

"Het kan ook zijn dat de kleuter een tijdje meer behoefte heeft aan de nabijheid van haar ouders." Een dagje extra thuis kan dan geen kwaad, zegt de therapeute. "Aandacht is altijd goed."

Steven Pont vindt wel dat de moeder ferm moet blijven. "Als je reageert op elk pijntje, dan wordt dat lonend. Als het meisje opeens weer vrolijk door de kamer rent, kun je haar er gerust op wijzen dat ze niet echt ziek is. Ziek mee naar huis is ook echt proberen te slapen, of met een dekentje op de bank."

Lastige pubers, dreinende tieners of krijsende kleuters? Elke week behandelt Trouw een opvoedvraag van lezers. Zelf een kwestie indienen? Mail naar opvoedvraag@trouw.nl. Lees hier meer afleveringen.