Moeder bekogelt de presidentskandidaat

Net als je denkt dat je je bekomst hebt van vuistdikke Amerikaanse romans waar de ambitie uit de pagina's walmt (vooral debuten lijken niet meer mee te tellen als ze minder dan 500 pagina's hebben), net als je de dooddoener 'het had best 300 pagina's korter gekund' niet meer kan horen, dan krijg je een boek in handen als 'De nix' van Nathan Hill. Ik bedoel zo'n boek waarover je je tijdens een werkdag verheugt dat het thuis op je ligt te wachten, zo'n boek dat je eraan herinnert waarom je ook alweer zo graag leest.

De eerste scène zet meteen de toon in deze lijvige maar sappig geschreven roman. Samuel Andresen-Anderson, een stuurloze universitair docent, ziet na twintig jaar zijn moeder Faye terug: op de televisie. Ze heeft een ultrarechtse presidentskandidaat bekogeld met grind. Het voorval wordt in de media opgeblazen en Faye dreigt te worden veroordeeld voor terrorisme. Samuel besluit het levensverhaal van zijn moeder te schrijven, om te laten zien dat ze geen terrorist is, maar vooral omdat hij na al die jaren zelf wil achterhalen wie zijn moeder is en waarom zij hem in de steek liet toen hij 11 was.

Dit is wat het verhaal voortdrijft. De handeling schiet van het heden naar de jaren zestig en de jaren tachtig, in lange episodes die stuk voor stuk om te smullen zijn. Ondertussen schetst Hill de verloedering van een land waarin de politiek is gescript en de media teren op desinformatie en wansmaak. 'USA USA!' scandeert het publiek bij een televisieprogramma waarin een dikzak probeert een kilo's zware mega-tortilla van vlees, kaas en room in de vorm van de Twin Towers tot de laatste hap op te eten.

Een nix is een Noorse geest die allerlei gedaantes kan aannemen, trol, paard, een simpel steentje, of ja, je eigen moeder. Een nix doet zich voor als iets moois, iets wat je liefhebt, maar zal je uiteindelijk vernietigen. Dit is het verhaal dat Samuel van zijn moeder hoort, die het op haar beurt van haar Noorse vader heeft. 'De nix' kan gelezen worden als een moeder-zoondrama, een boek over de ontrafeling van een familiegeheim, maar dan één boordevol sociale kritiek, politieke satire, bizarre personages en allerhande vreemde kostgangers - met een gastoptreden van beatdichter Alan Ginsberg tijdens de Chicago-rellen van 1968 als hilarisch hoogtepunt.

Kortom, zet Jonathan Franzen, Donna Tartt, John Irving en de beste scriptschrijvers van HBO bij elkaar, en je zou zoiets als 'De nix' kunnen krijgen. Maar 'De nix' is een werk van één schrijver, een debutant nog wel. Wauw, dacht ik na iedere spetterende scène, van deze kerel gaan we nog veel horen. En ik denk het nog steeds: Nathan Hill zou zomaar kunnen uitgroeien tot een schrijver voor een nieuwe generatie, die best wil lezen maar vaak aan de oppervlakte gehouden wordt door apps, games en andere snelle verleiders.

Hoe smakelijk ook, een vlekkeloos debuut is 'De nix' niet. De stijl is vlot maar niet opmerkelijk, de beeldspraak soms gezocht, en het verhaal dreigt wat schematisch te worden tegen het eind, als alle eindjes aan elkaar geknoopt moeten worden. Maar in de laatste hoofdstukken vindt Hill gelukkig zijn bijtende toon terug.

Hills zwarte visie op zijn land contrasteert mooi met de diepe menselijkheid die hij aan de dag legt als het gaat om zijn hoofdpersonen. Zowel Samuel als Faye zijn allebei aandoenlijk in hun hulpeloosheid én vastberadenheid. Ze ontdoen zich van hun oude levens, schudden de nix van zich af en komen nader tot elkaar. Het hysterische land dat hun bloed wil drinken heeft het nakijken. Zo wordt 'De nix' ten slotte een boek over het herwinnen van vrijheid.

Nathan Hill: De nix (The Nix) Vert. Dennis Keesmaat. De Bezige Bij; 700 blz. euro 24,99

Nathan Hill

(1976) schreef korte verhalen die zijn verschenen in literaire tijdschriften. Hij werd geboren in Iowa, V.S., maar woont tegenwoordig met zijn vrouw in Naples, Florida.

undefined