Modern Iran mist Rafsanjani nu al
dood | Rafsanjani Wat betekent het overlijden van de invloedrijke oud-president en ayatollah voor de toekomst van Iran?
In het pompeuze mausoleum van ayatollah Khomeini, grondlegger van de islamitische republiek, is nu het lichaam van zijn dierbare vriend Ali Akbar Hashemi Rafsanjani bijgezet. Rouwenden grijpen het traliewerk rond het praalgraf wanhopig vast.
Tienduizenden Iraniërs zijn samengekomen bij het mausoleum en eerder op de dag in de moskee van de universiteit van Teheran waar de uitvaartplechtigheid werd gehouden. Geestelijk leider Khameneï leidde het gebed. Geëmotioneerd: "Met het verlies van mijn oude vriend heb ik geen andere persoon meer met wie ik zoveel ervaringen heb gedeeld." Iran bevindt zich in een fase waarin de generatie van de revolutionairen uitsterft.
Rafsanjani behoorde al voor de Islamitische Revolutie van 1979 tot de kring van intimi rondom Khomeini, speelde een sleutelrol bij die revolutie en was een van de belangrijkste architecten van de republiek. Na Khameneï was Rafsanjani van 1989 tot 1997 president. Hij was parlementsvoorzitter, tijdens de oorlog tegen Irak legerleider en hoofd van de Raad van Geschiktheid en Oordeel, een adviesorgaan dat geschillen tussen het parlement en de conservatieve Raad van Hoeders moet oplossen.
Rafsanjani stond voor economische en persoonlijke vrijheden en toenadering tot het Westen. Ook onderhield hij vriendschappelijke banden met de leiders van het vijandige Saudi-Arabië en verkoos hij de pragmatische weg vaak boven de ideologische. Dat maakte hem bij de ultra-conservatieven niet geliefd.
Toen hij en zijn familie bij de presidentsverkiezingen in 2009 openlijk de kant kozen van de hervormingsgezinde kandidaten Mir-Hosseini en Karroubi, bracht dat de familie in diskrediet. Twee kinderen van Rafsanjani werden gedetineerd vanwege vermeende corruptie en het bedreigen van de staatsveiligheid.
Door zijn vriendschap met geestelijk leider Khameneï kon Rafsanjani echter dingen zeggen die niemand anders durfde. De hervormingsgezinde revolutionair had een enorm aanzien en was de perfecte mediator tussen de conservatieven en de hervormingsgezinden. Hij was een groot supporter van de gematigde Rohani, die mede dankzij hem president is geworden.
Maar nu moet Rohani het alleen doen en zonder de bescherming en steun van Rafsanjani wordt zijn positie veel kwetsbaarder en herverkiezing bij de verkiezingen in mei minder zeker. Ook al vanwege de onvrede bij veel burgers omdat ze niets merken van de opheffing van de sancties.
Het boegbeeld van de hervormingsgezinde beweging is dood en er is geen vervanger. De rol van die andere grote hervormer, oud-president Khatami, is uitgespeeld. De rechter heeft de Iraanse media opgedragen niets over Khatami te publiceren.
De dood van de 'onvervangbare' Rafsanjani leidt dan ook tot veel angst en onzekerheid bij gematigde en hervormingsgezinde burgers en politici. "Ik ben bang dat de conservatieven alle macht teruggrijpen", zegt Hossein Amini (28, projectmanager). "Rafsanjani zorgde voor evenwicht. Zijn dood speelt de conservatieven in de kaart."
Rafsanjani's overlijden komt op een cruciaal moment. Met de verkiezing van Trump als president van de VS loopt het voortbestaan van het nucleaire akkoord dat Iran in 2015 met het Westen sloot, gevaar. Een deal die de ultra-conservatieven in Iran het liefst van tafel vegen. De kans dat dat gebeurt, is met het wegvallen van Rafsanjani, pleitbezorger van het akkoord, groter geworden.
Rafsanjani zou een sleutelrol hebben gespeeld bij de opvolgingskeuze van Irans geestelijk leider wanneer deze overlijdt en hij was voor velen zelf de perfecte kandidaat. Een opvolging uit het conservatieve kamp wordt nu waarschijnlijker.
undefined
