Minister Donner staart zich blind op ontslagrecht (opinie)
De feiten wijzen uit dat de concurrentiepositie van ons land door een soepeler ontslagrecht niet toeneemt.
Het World Economic Forum kwam vorige week met zijn internationale ranking van landen naar concurrentie- en innovatievermogen. Die ranking trekt ieder jaar grote aandacht, want elk land vindt zichzelf belangrijk. Aan kop gaan landen als de Verenigde Staten, Zwitserland en, opvallend, drie Scandinavische landen: Denemarken, Zweden en Finland. Nederland behoort niet tot de top maar bevindt zich op de rand van de top tien. Het kabinet en het Innovatieplatform hebben de ambitie dat Nederland tot de top vijf moet doordringen.
Gaat de versoepeling van het ontslagrecht ons land in de top vijf brengen? Helaas niet. Het economisch forum vergeleek meer dan 130 landen, volgens een wetenschappelijk verantwoorde methode met elkaar. Het keek onder andere naar twaalf factoren die bepalend zijn voor de internationale concurrentiepositie en innovatieprestaties van landen. Eén ervan is de werking van de arbeidsmarkt.
Uit de cijfers blijkt dat er géén direct verband bestaat tussen een meer flexibele arbeidsmarkt met minder ontslagbescherming en het internationale concurrentie- en innovatievermogen van landen.
Landen zoals Zweden en Finland, die beduidend beter presteren dan Nederland, hebben een met ons land vergelijkbare score op de ranking van de efficiëntie van de arbeidsmarkt. Op die ranking staan de Verenigde Staten op nummer 1. Het economisch forum keek ook in welke landen het sluiten en ontbinden van arbeidscontracten het gemakkelijkst gaat: Denemarken en Kazachstan scoren hoog. De Verenigde Staten staan op de negende plaats, Zweden met een staartpositie op de 119de plaats, lager dan Nederland. Ook Finland staat niet hoger dan plaats 95. Op landen niveau is er dus bepaald géén direct verband tussen de efficiënte werking van de arbeidsmarkt en de internationale concurrentiepositie en innovatie.
Dat wekt eigenlijk geen verbazing, zeker niet als je kijkt naar de manier waarop bedrijven functioneren (vrije vertaling van: op ondernemingsniveau). Binnen Nederland worden ondernemingen met dezelfde regelgeving geconfronteerd. En toch zijn er grote verschillen tussen de bedrijven wat betreft de innovatieve prestaties. In ons jaarlijkse onderzoek met de Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor naar meer dan 10.000 Nederlandse organisaties hebben we gezocht naar de oorzaken van die verschillen.
Ondernemingen in Nederland die aan de ’buitenkant’ met dezelfde regelgeving op de arbeidsmarkt worden geconfronteerd, blijken vooral aan de ’binnenkant’ sterk te verschillen. Of een bedrijf het goed doet hangt vooral af van de strategie, de organisatiestructuur, van de waarop het management team is samengesteld, en van het medewerkersbeleid. Bedrijven die hoog scoren op innovatie zijn minder hiërarchisch en flexibeler georganiseerd. Ze bevorderen de kennisintegratie, en dat leidt tot nieuwe en/of verbeterde productie en diensten. Het zijn bedrijven waar de top bestaat uit managers met verschillende achtergrond en expertise, die minder nadruk leggen op traditionele sturings- en controlemechanismen.
De huidige arbeidsmarktregulering verhindert niet dat Nederlandse ondernemingen opvallende innovatieve prestaties leveren. Nederland staat niet voor niets op de rand van de top 10 ranking van het World Economic Forum van de meest innovatieve landen. Regulering op de arbeidsmarkt is maar één uit de vele factoren die het succes van ondernemingen bepalen, het is geen factor waarop Nederland zich volledig moet fixeren.
In het hoog opgelopen conflict over de versoepeling van het ontslagrecht is het goed de effecten van een ander ontslagrecht te relativeren. Verdere versoepeling heeft geen directe invloed op het concurrentie- en innovatievermogen van Nederland. Voor een kenniseconomie als Nederland biedt een adequate ondernemingsstrategie veel méér duurzame aanknopingspunten. Die ondernemingsstrategie moet niet alléén gericht zijn op de exploitatie van bestaande producten en diensten, maar moet ook de medewerkers meer ruimte gaan bieden voor vernieuwing en innovatie. En daar lopen gemotiveerde medewerkers voor warm.
