Miljoenen Duitsers schieten niets op met het minimumloon; ze krijgen het niet
Duitsland kreeg drie jaar geleden een wettelijk minimumloon, maar uit onderzoek blijkt dat die afspraak vaak wordt omzeild door extra prestatie-eisen aan personeel te stellen.
Obers, schoonmakers, vrachtwagenchauffeurs: bijna drie miljoen Duitsers verdienen minder dan het wettelijke minimumloon. Dat concludeert het Wirtschafts- und Sozialwissenschaftliches Institut (WSI) van de Hans-Böcklerstichting in een studie naar het probleem.
Het minimumloon (8,84 euro per uur) kwam er in Duitsland in 2015. Er gingen verhitte discussies aan vooraf. De invoering van het minimumloon heeft ervoor gezorgd dat armoede onder werkende Duitsers is geslonken, constateert het WSI. Maar: die daling had nog vele malen groter kunnen zijn als de wet niet zo massaal werd omzeild.
Op die omzeiling reageren vakbonden verontwaardigd. Ze eisen hard optreden van de overheid. "Het maakt me woedend hoe weinig aandacht er voor is", reageerde Guide Zeitler van horecavakbond Nahrung-Genuss-Gaststätten. "De zwaksten op de arbeidsmarkt moeten eindelijk effectief beschermd worden tegen gewetenloze bedriegers." De overheid negeert volgens Zeitler het probleem. Dat noemde hij 'sociale springstof'. "Het ondergraaft het vertrouwen in de politiek langdurig."
Slinkse manieren
Bedrijven en werkgevers blijken het minimumloon op tal van slinkse manieren te omzeilen. Door kosten voor werkmateriaal van het loon af te trekken. Of door overuren niet uit te betalen. Mensen die in restaurants werken, zoals kelners, werken vaak langer door dan hun contract voorschrijft en worden daarvoor niet of nauwelijks gecompenseerd.
Of neem kassapersoneel. Die krijgen vaak alleen betaald voor de tijd dat de kassa open is, niet voor de tijd ervoor of erna om de boel voor te bereiden of op te ruimen. Vrachtwagenchauffeurs worden vaak alleen betaald voor de tijd die ze daadwerkelijk achter het stuur zitten - niet voor de pauzes die ze verplicht zijn te nemen. Op dit soort manieren ontvangen mensen misschien in theorie wel het minimumloon, maar niet in de praktijk.
Het vaakst zijn mensen met een zogeheten mini-job de dupe. Dat is in Duitsland een speciale, in de wet vastgelegde categorie baantjes waarvoor de werkgever weinig belasting en premies hoeft af te dragen. Het gaat niet om een volwaardige baan, met alle rechten en plichten van dien, maar om een beperkte aanstelling. Bij een mini-job mag je niet meer dan 450 euro per maand verdienen.
Babysitter
Voor dat bedrag werken mensen - bovengemiddeld vaak vrouwen en laagopgeleiden - doorgaans te veel. Opdrachtgevers geven vaak aan hoeveel er binnen een uur afgemaakt moet worden, hoeveel ramen er gelapt moeten zijn. De eis ligt soms zo hoog dat de klus niet binnen de gestelde tijd te klaren is, waardoor werknemers die in de eigen tijd afmaken. Gemeten naar het daadwerkelijke aantal uren dat ze werken, verdienen ze dan minder dan het minimumloon.
Het allerbelabberdst zijn Duitse werknemers af in het private circuit, bij mensen thuis. De privésfeer is voor de autoriteiten bijzonder moeilijk te controleren. Wie een baan als schoonmaker of babysitter heeft, krijgt in bijna de helft van de gevallen te weinig loon.
Ook bij bedrijven in de dienstverlenende sector komt ontduiking veel voor. Zo verdient in hotels en restaurants 38 procent van de werknemers minder dan het minimumloon, in de kleinhandel is dat 20 procent.
De Duitse autoriteiten hebben het probleem sinds kort scherper op hun netvlies. Vorig jaar gaven ze 4 miljoen euro aan boetes, meer dan in voorgaande jaren. Maar nog altijd is het toezicht ontoereikend, stelt het WSI. Veel van wat de overheid ontdekt, is bovendien bijvangst in de jacht op zwartwerken, waar meer aandacht voor is. Vooralsnog kunnen werknemers hun hoop beter stellen op cao-afspraken en ondernemingsraden. Waar die er zijn, wordt het minimumloon amper omzeild, schrijft het WSI.
Lees ook:
Tegenstanders minimumloon vrezen aantasting Duitse economie
Van staatsbemoeienis over de hoogte van lonen moesten Duitsers nooit veel hebben. Maar na jarenlange discussie over de groeiende groep werkende armen nam de Duitse politiek eind 2013 een revolutionaire stap. Zij stelde een algemeen geldend minimumloon in.
Twee procent van de Nederlandse huishoudens behoort tot werkende armen
Meer dan 400.000 Nederlandse huishoudens moeten toe met een netto inkomen dat niet hoger is dan 63 procent van het wettelijk minimumloon. Ruim de helft ervan werkt.
