De Nederlander Ewold Horn, die gegijzeld was op de Filippijnen, is gedood bij een poging te ontsnappen. Twee jaar geleden sprak Trouw met zijn dochter Zippora. Lees hier het interview terug: ‘Er moet meer aandacht voor hem komen.’
Ewold Horn stond vijf jaar geleden op het punt terug naar huis te reizen. Het was 1 februari 2012 en de Nederlandse vogelkenner was enkele weken op een bijzondere expeditie in het zuiden van de Filippijnen. Samen met zijn Zwitserse vriend Lorenzo Vinciguerra wilde Ewold de Sulu neushoornvogel met eigen ogen zien. Dit met uitsterven bedreigde dier, herkenbaar aan zijn zwarte verenpracht en bijzondere snavel, komt alleen voor in de Sulu-archipel, een roerige eilandengroep tussen de Filippijnen en Maleisië waar de regering in Manila weinig te zeggen heeft. Moslimrebellen van Abu Sayyaf voeren op de eilanden al jaren een guerillastrijd tegen het Filippijnse leger.
Tot vandaag is Horn, uit het Groningse Termunten, niet thuisgekomen. Op het laatste stukje van de reis langs de eilanden werd het bootje waar hij met Vinciguerra op zat gekaapt. De twee mannen werden ontvoerd en in de jungle vastgehouden. Ewold Horn (nu 57 jaar) zit daar nog altijd. Zijn Zwitserse maat wist eind 2014 te ontsnappen.
De gijzelnemers van Abu Sayyaf vormen een losse verzameling van radicaal-islamitische strijders in de eilandengroep, die zich loyaal hebben verklaard aan IS. Vooral met hun ontvoeringen, de strijd tegen het Filippijnse leger en zelfs onthoofdingen trekken ze veel aandacht.
De gijzeling maakt Ewold Horn een van de weinige directe Nederlandse slachtoffers van een islamitische terreurbeweging. Hoewel dit thema volop in de schijnwerpers staat, is het rond hem stil. Erg stil. Media schrijven mondjesmaat over hem. In de Tweede Kamer is zijn zaak nooit besproken.
(Tekst loopt door onder afbeelding.)
Net als andere terreurbewegingen zet Abu Sayyaf dreigvideo's op internet om eisen te stellen voor de vrijlating van hun gijzelaars. Van Ewold Horn kwamen dat soort beelden echter nooit naar buiten.
Zippora Horn (34), dochter van Ewold, spreekt vandaag voor het eerst over de ontvoering, de inzet van de Nederlandse regering en over hoe de zaak haar leven raakt. Het gesprek kwam tot stand na een e-mailconversatie van enkele weken. Zippora twijfelde al langer of ze met haar verhaal naar buiten moest.
Vandaag, op de dag dat de ontvoering van haar vader Ewold het zesde jaar ingaat, is zij vastbesloten het stilzwijgen te verbreken. Thuis in Emmen aan de eettafel - in een wandmeubel staat een grote foto van haar vader - weegt ze haar woorden zorgvuldig. Meerdere keren begint ze een antwoord, om zich daarna te hernemen en op een iets genuanceerde manier te formuleren.
Waarom heeft u besloten nu wel een interview te geven?
"Op advies van het ministerie van buitenlandse zaken is de familie stilgebleven, want ontvoerders kunnen een gegijzelde belangrijker gaan vinden door mediaberichten. Nu, na vijf jaar zonder resultaat, vind ik het echter tijd een andere weg in te slaan en mijn verhaal te doen. Ik wil dat mijn vader vrijkomt. Dat zal natuurlijk niet gebeuren na een interview, maar er moet meer aandacht voor hem komen.
"Er moet íets gebeuren. Het voelt alsof ik met mijn rug tegen de muur sta. De media opzoeken is een van de weinige dingen die ik voor mijn vader kan doen."
Er is amper aandacht voor de zaak in Nederland. Nooit werd een Kamervraag over hem gesteld, ook media schrijven weinig over hem. Hoe komt dat?
"Dat de media er weinig mee doen snap ik wel. Wij als familie hebben onze mond dicht gehouden, dan valt er weinig te schrijven. Waarom er in politiek Den Haag zo weinig aandacht is voor mijn vader weet ik niet. Ik vind dat vreemd. Achter de schermen zijn er geen Kamerleden bezig met de zaak, anders had ik het wel geweten.
"Het voelt alsof er niet aan mijn vader gedacht wordt, alsof de zaak van politiek Den Haag in de doofpot moet. Voor hen zou dat natuurlijk wel zo makkelijk zijn."
Weet u hoe het nu met uw vader gaat?
"Het is voor ons duidelijk dat hij nog leeft. In december hebben we bericht gekregen dat hij gezien was in de jungle. Maar ik betwijfel of hij in goede gezondheid is. Door fysieke klachten kon hij niet mee toen zijn maat Lorenzo twee jaar geleden vluchtte. En na vijf jaar leven in de jungle onder primitieve omstandigheden is het natuurlijk voorstelbaar dat je problemen krijgt. Ik begrijp dat hij regelmatig te eten krijgt, maar wel alleen dat wat beschikbaar is. En dat is beperkt.
"Gedurende een langere periode heeft hij wat bewegingsvrijheid gehad. Mijn vader werd wel bewaakt, maar hij zat niet permanent in de boeien of in een kooi ofzoiets. Hoe dat nu is weet ik niet.
"Hij zit vast in een oorlogsgebied dus moet hij waarschijnlijk steeds paraat zijn om te vertrekken. Toch kan ik me voorstellen dat hij zich soms verveelt. Mijn vader is een leesfanaat en boeken of tijdschriften zullen er niet zijn. Intussen zal hij de vogels daar allemaal wel gezien hebben." (lacht)
(Tekst loopt door onder afbeelding.)
Heeft u ooit contact met hem gehad?
"Nee, ik heb nooit bericht van hem gekregen of hem gesproken. Ik heb hem ook nooit iets kunnen sturen."
Liggen er eisen op tafel voor zijn vrijlating?
"Ik weet niet eens of er nu een eis ligt voor zijn vrijlating. Dat maakt zijn ontvoering zo uniek: het is mij niet duidelijk wat Abu Sayyaf wil in ruil voor de vrijheid van mijn vader.
"Over een ding is Buitenlandse Zaken altijd duidelijk geweest: als er een losgeldeis komt, dan betaalt de staat niet. Zo willen ze voorkomen dat meer Nederlanders gegijzeld worden in de toekomst.
"Een Duits stel en een Noor zijn eerder wel vrijgekomen uit handen van Abu Sayyaf. Ik heb geen idee waarom zij wel vrijkwamen en mijn vader niet."
Hoe verloopt uw contact met de Nederlandse overheid?
"Op de dag van de ontvoering nam het ministerie van direct contact op. Er staan mensen voor je klaar en dat voelt goed. De laatste jaren onderhoudt de familie contact met twee vaste ambtenaren. Meerdere keren per maand houden zij ons op de hoogte. Zelf ben ik ook een paar keer naar Den Haag geweest."
Haalt Nederland alles uit de kast om uw vader vrij te krijgen?
"Onze vaste contactpersonen bij Buitenlandse Zaken doen hun best. We horen steeds dat de overheid alles doet wat in haar macht ligt om dit tot een goed einde te brengen. Ik vraag mij zo langzamerhand wel af wat 'alles' is. Het duurt zo lang, blijkbaar werkt het niet of is de inzet niet genoeg. Er moet meer mogelijk zijn.
"Ik denk weleens: als het om een direct familielid van een minister zou gaan die gegijzeld is, kunnen zij dan in de spiegel kijken en zeggen dat ze er werkelijk alles aan doen? Als dat zo is, dan hoor je mij er niet meer over."
President Duterte van de Filippijnen en zijn voorganger wilden allebei Abu Sayyaf 'vernietigen'. Wat vindt u daarvan?
"Duterte wil vrede en rust in zijn land. Of het nodig is daarbij Abu Sayyaf te vernietigen weet ik niet. Natuurlijk hoop ik dat bij de weg naar vrede mijn vader en de andere gijzelaars vrijkomen. In 'oog om oog, tand om tand' geloof ik niet.
"Abu Sayyaf voelt zich als een kat in het nauw gedreven. Ze willen autonomie in hun regio en dat kan ik me ergens ook wel voorstellen. Ieder mens mag er zijn ongeacht geloof of afkomst. Mensen gijzelen is echter niet de manier om dat doel te bereiken."
Hoe denkt u dat uw vader zich staande houdt?
"Ewold heeft nooit waarde gehecht aan moderne fratsen of luxe. Hij zat nog met een wegenkaart in de auto toen iedereen al een TomTom had. Door zijn vele reizen kan hij best primitief leven en zich aanpassen aan moeilijke omstandigheden. Je zou het niet verwachten, maar mijn vader neemt niet graag risico's. Altijd ging hij goed voorbereid op pad en dat heeft hij bij deze reis zeker ook gedaan. Kennelijk was de voorbereiding niet goed genoeg.
"Mijn vader is een nuchtere man, hij wijst geweld absoluut af. Ik kan me niet voorstellen dat hij gezellig praatjes maakt met zijn ontvoerders.
"Ik vermoed dat hij goed nadenkt over zijn relatie met hen en dat beperkt houdt tot functioneel contact."
Wat betekent de ontvoering voor uw eigen leven?
"Elke dag geeft dit stress, dat is zo ongezond. Als ik wakker word check ik meteen mijn telefoon om te zien of ik een bericht heb. Zo begint iedere dag. Het belangrijkste dat ik kan doen voor mijn vader is hier niet aan onderdoor gaan. Gelukkig heb ik mijn gezin. Mijn tweede kind is geboren tijdens de gijzeling. Dat is zijn tweede kleinkind en die kent hij niet eens.
"Zij kunnen zo heerlijk onbezorgd zijn, door hen kan ik het soms vergeten.
"Zelfs als je er niet mee bezig wil zijn dringt het zich toch aan je op. Ik hou enorm van lekker uit eten gaan met mijn man. Als we dan in een restaurant zitten en er wordt een bord eten neergezet, dan flitst het toch weer door mijn hoofd: jeetje, wat zou papa vandaag eten? Heeft hij wel gegeten vandaag?"
Hoe gaat dit eindigen denkt u?
"Gek genoeg heb ik nog steeds vertrouwen dat het goedkomt. Zelfs na vijf jaar. Ze houden hem nog steeds in leven en hij houdt het vol. Dat kan toch niet voor niets zijn? Hij komt terug."
Reactie buitenlandse zaken
"De ontvoering van Ewold Horn heeft sinds de eerste dag de volle aandacht van het ministerie van buitenlandse zaken. Het is natuurlijk afschuwelijk voor hem en zijn geliefden, zeker nu het zo lang duurt. Wij zijn elke dag met de zaak bezig en hebben intensief contact met onder andere de Filippijnse autoriteiten en de familie. Communicatie over onze inspanningen is echter niet in het belang van de zaak. Het kan de zaak zelfs schaden. Daarom zijn we daarin zeer terughoudend tegen de buitenwereld. Alle publiciteit genereert aandacht en dat is ongunstig voor Ewold."
