'Mijn taak: de druk opvoeren voor een beter rechtssysteem'

Natuurlijk heeft ze vertrouwen in de regering van Congo. Irène Esambo, advocaat in het door oorlog verteerde land, vindt het maar een rare vraag. "Congo is mijn land, de regering is mijn regering. Als ik geen vertrouwen zou hebben, keerde ik niet terug."

Ondanks de dreigtelefoontjes en smsjes die haar tijdelijk naar Nederland hebben gedreven, gaat ze aanstaande dinsdag dus weer naar Congo. "Het is mijn taak om de regering scherp te houden en de druk op te voeren voor een beter rechtssysteem."

De advocate kwam drie maanden geleden naar Nederland in het kader van 'Shelter City: Den Haag', een initiatief van mensenrechtenorganisatie Justitia et Pax. Het doel van het initiatief is om mensenrechtenverdedigers die in hun eigen land bedreigd worden, tijdelijk op te vangen.

Met haar krukken en korte benen is ze een opvallende verschijning. Maar over haar handicap heeft ze het liever niet. Esambo is hier met maar één doel:de straffeloosheid in Congo aanpakken.

In Congo maakt Esambo deel uit van een collectief van advocaten dat de vrouw en zes kinderen van de in 2010 vermoorde mensenrechtenactivist Floribert Chebeya vertegenwoordigt. Het collectief wil onder andere dat John Numbi, de voormalige chef van de Nationale Congolese politie, als verdachte voor de rechter verschijnt.

Eerder in de Chebaya-zaak werd duidelijk dat verschillende hoge functionarissen van de politie en veiligheidsdiensten bij de moord betrokken waren. Vier van hen kregen de doodstraf maar Numbi bleef ondanks vele beschuldigingen buiten schot.

Dat kan niet, vindt Esambo. "De rechtbank moet bepalen of deze man schuldig is. Ik zeg alleen dat hij een verdachte is en dat hij, net zoals alle andere verdachten, voor de rechter moet verschijnen."

Sinds ze in het collectief zit krijgt ze dreig-smsjes waarin staat dat ze de zaak moet laten vallen. Anders zal haar, volgens de anonieme verstuurder, hetzelfde lot wachten als Chebeya. Telefoontjes, eveneens anoniem, waarbij het altijd stil blijft aan de andere kant van de lijn, voeren de druk op. Van wie ze komen, weet de advocate niet.

Ze is zich bewust van het risico dat ze loopt als ze teruggaat naar Congo. "Numbi loopt vrij rond. Natuurlijk ben ik bang. Maar dat is geen reden om te stoppen." De zaak staat volgens haar symbool voor het Congolese juridische systeem. "Nationaal en internationaal zijn alle ogen op ons gericht. Als het ons lukt om Numbi voor de rechter te krijgen, is dat een signaal dat de wet wél voor iedereen gelijk is."

Dat zou een hele stap zijn voor Esambo en haar strijd tegen de straffeloosheid in haar land. Vooral vrouwen plukken de wrange vruchten van het falende rechtssysteem. Esambo: "Niet alleen zijn vrouwen vaak te arm om een advocaat te betalen, velen zijn ook ongeschoold en weten niet wat hun rechten zijn".

Seksueel geweld is een bijkomend probleem. Officieel is het strafbaar maar de daders verschijnen bijna nooit voor de rechter. "Verkrachting in Congo is normaal", zegt Esambo. Het is volgens haar een wapen geworden dat vooral in het oosten van het land ingezet wordt. "Nog een manier om een dorp en haar inwoners te verwoesten."

Door vrouwen juridisch advies te geven en internationaal voor hun zaak te pleiten, probeert de advocate hun een stem te geven. Meer dan voor haar eigen veiligheid is ze naar Nederland gekomen om de gevolgen van de straffeloosheid uit te leggen en op de internationale agenda te zetten.

Het is haar eindelijk gelukt om vanuit Congo advocaat te worden bij het Internationaal Strafhof. Daders van misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden worden hier wél berecht.

In Nederland kan ze nu ook veel meer mensen bereiken dan vanuit Congo. En dat is op dit moment belangrijk. De hervormingen van het juridische systeem in Congo zijn namelijk begonnen. "De wil is er wel maar alles gaat heel traag. Té traag. De regering heeft meer internationale druk nodig. Ik hoop dat ik die druk kan geven."

undefined