Migranten ontworstelen zich steeds moeilijker aan de greep van slavenhandelaren
De treurige verhalen van geredde migranten zijn alledaags geworden. De opstelling van Europa maakt het er niet beter op.
Het zijn weliswaar gruwelijke verhalen, maar het zijn wrang genoeg ook doorsnee verhalen, die de 190 opvarenden van de Diciotti deze week meebrachten uit Libië.
De migranten werden vorige week door het Italiaanse kustwachtschip uit de Middellandse Zee gered, en ook dat was weer zo'n wrang, maar niet eens heel opvallend verhaal. Ze werden pas wereldnieuws, doordat ze onderdeel werden van hoog politiek spel: Italië weigerde de meesten van hen dagenlang aan land te laten, totdat andere EU-landen zich bereid hadden verklaard om een deel van hen op te nemen.
Inmiddels hebben medewerkers van IOM, het VN-agentschap voor migratie, een deel van de migranten bevraagd. Voordat ze aan hun zeereis naar Italië begonnen, zaten ze in Libië soms tot twee jaar gevangen. Ze werden daar naar eigen zeggen geslagen en mishandeld door mensenhandelaren. In veel gevallen vroegen die ook losgeld van de familie thuis, voordat ze de migranten lieten gaan. De Italiaanse artsen die de opvarenden van de Diciotto aan boord onderzochten, kregen bovendien van veel vrouwen te horen dat ze in Libië waren verkracht.
Slavenmarkten
"Dit zijn heel gebruikelijke getuigenissen", bevestigt Joel Millman van de IOM. Zijn organisatie tekent er jaarlijks honderden op, van vooral Afrikaanse migranten die via Libië naar Europa proberen te komen. Begin vorig jaar onthulde het agentschap dat er in het zuiden van Libië zelfs heuse slavenmarkten zijn, waar mensen bij opbod worden verkocht. Later dat jaar toonde nieuwszender CNN beelden van zo'n veiling.
Als er sindsdien iets is veranderd, zegt Millman, dan is het misschien wel dat het voor veel arme Afrikaanse migranten nog moeilijker is om zich aan de greep van de slavenhandelaren te ontworstelen. De waarde van de Libische dinar is sindsdien gedaald ten opzichte van de euro, waardoor het voor migranten langer duurt om in Libië genoeg te verdienen om zich vrij te kunnen kopen.
Reddingsoperatie
Wat er ook geleidelijk aan verandert, is de opstelling van Italië, en van de Europese Unie als geheel. Vier jaar geleden haalde de Italiaanse marine, onder de vlag van reddingsoperatie Mare Nostrum, nog meer dan honderdduizend migranten uit zee. Inmiddels werkt de EU samen met de Libische kustwacht om zoveel mogelijk mensen in Libië te houden, en ervoor te zorgen dat ze Europa helemaal niet bereiken. Op hoog Europees niveau wordt inmiddels ook gesproken over een nieuw beleid, waarbij migranten hun asielprocedure in 'ontschepingsplatforms' buiten Europa zouden moeten afwachten.
Of Europa, gezien de penibele mensenrechtensituatie in Libië, wel zou moeten beogen dat migranten zoveel mogelijk in Libië blijven, daarover wil Millman zich liever niet uitlaten. Hij merkt wel op dat de gruwelverhalen die zijn medewerkers optekenden over mensenhandelaren gaan, niet over de Libische autoriteiten waarmee Europa samenwerkt. Verder wil hij zich niet in politieke overwegingen mengen. "Wij proberen onze lidstaten niet te veel te bekritiseren."
Lees ook: Italië dreigt de EU-kas te treffen als Brussel niet met een oplossing komt voor de Diciotti
De 150 opvarenden van de Diciotti mogen nog altijd niet van boord. Het schip van de Italiaanse kustwacht ligt sinds maandag in de haven van het Siciliaanse Catania. Vicepremier Luigi Di Maio waarschuwde dat zijn land geen EU-contributie meer betaaltals Brussel niet met een oplossing komt voor de Diciotti.
