Michael Haneke lost belofte niet in

Happy End is een echte Haneke, zonder meer, maar de film mist de kwaliteiten van zijn eerdere Gouden Palm-winnaars 'Das weisse Band' en 'Amour'. Alle ingrediënten zijn er, daar ligt het niet aan. Zo keert Isabelle Huppert na een geweldige hoofdrol in Haneke's Elfriede Jelinek-verfilming 'La Pianiste' (en een kleinere rol in Amour) terug als spil van de film.

In Happy End – de titel is ironisch op te vatten - is ze de manipulerende mater familias die de bouwonderneming van haar dementerende vader (Jean-Louis Trintignant) heeft overgenomen, maar ondertussen vooral druk is met catastrofes afwenden, puin ruimen en de schone schijn ophouden. Behalve met een dementerende, suïcidale vader, heeft ze te kampen met een drankzuchtige, opstandige zoon en een overspelige, emotioneel afgestompte broer en diens depressieve, 13-jarige dochter.

Tekst loopt door onder het fragment uit de film.

Europa ligt aan de beademing, is op sterven na dood, wil Haneke maar zeggen. De Marokkaanse echtelieden die in de huishouding werken, zijn schimmen op de achtergrond, evenals de vluchtelingen die in groepjes door Calais struinen.

Koude rillingen

Hoe verkrampt en contactgestoord de familie (lees: Europa) in het dagelijks leven is, blijkt wel uit de toevlucht tot het internet en de mobiele telefoon. Haneke brengt geile, nachtelijke chatsessies prominent in beeld, evenals de schermpjes van Instagram en Facebook. Nieuw is het allerminst, een beetje afgekauwd zelfs. Hetzelfde geldt voor de opstandige zoon die tijdens een chique etentje aan komt zetten met een groepje vluchtelingen. Het is te voorspelbaar.

Via een gefortuneerde familie legt Haneke de hedendaagse Europese samenleving bloot. Door zijn lens is het een behoorlijk onttakelde gemeenschap die zich staande probeert te houden met alcohol en antidepressiva, en wegkijkt van wat er in de wereld gebeurt. Haneke wil ons het liefst koude rillingen bezorgen, en het is waar dat er – zoals vanouds – op elke hoek gevaar schuilt. Aan zet is de meester van de onderhuidse spanning en het schokeffect, maar het is net alsof dat in Happy End een maniertje is geworden.

Clichés

De stilte na afloop van de eerste druk bezochte persvertoning gisteravond in Cannes, was veelzeggend. Geen applaus, geen geroezemoes, wel veel bedenkelijke blikken. En nu we ook de nieuwe films van twee andere, jongere helden hebben gezien, 'The Killing of a Sacred Deer' van de Griekse regisseur Yorgos Lanthimos (opgenomen in Londen) en The Square van de Zweed Ruben Ostlund (gesitueerd in Stockholm), begint zich iets opvallends af te tekenen: het zijn stuk voor stuk films over immorele Europese elites die losgezogen zijn van de werkelijkheid, en er flink van langs krijgen. Het zijn films die opgenomen zijn in Frankrijk, Engeland en Zweden en die met misdaad en moord, en andere gruwelen, commentaar leveren op rijke westerse samenlevingen, maar al doende ook bekneld raken in eersteklas arthouse-cliches.