Met een warme hand geven is niet alleen plezieriger voor u als schenker, ook uw kinderen zijn beter af dan met een erfenis.

Als het gaat om erven, zijn twee wetten belangrijk. Het wettelijk erfrecht in het Burgerlijk Wetboek (BW) en de Successiewet. Het wettelijk erfrecht bepaalt de verdeling van een nalatenschap als er geen testament aanwezig is. De Successiewet bepaalt hoeveel successierecht (belasting) de erfgenamen moeten betalen over dat wat zij hebben verkregen. Per 1 januari 2002 zijn er wijzigingen doorgevoerd in de Successiewet en per 1 januari 2003 in het Burgerlijk Wetboek.

De belangrijkste veranderingen in de Successiewet zijn dat voor partners een fors hogere vrijstelling geldt en dat de ongehuwd samenwonende op dezelfde behandeling kan rekenen als de gehuwde en geregistreerde partner.

De belangrijkste wijziging in het BW is dat de langstlevende de gehele nalatenschap krijgt. Het is nu vergelijkbaar met het langstlevende testament dat mensen voor 1 januari 2003 vaak lieten maken. De basis is dat alles naar de achterblijvende echtgenoot of partner gaat en dat eventuele kinderen een vordering hebben die even groot is als hun erfdeel.

Omdat het onder het nieuwe erfrecht niet de bedoeling is dat de kinderen 'achter het net' vissen, is het begrip wilsrechten ontstaan. Wilsrechten wil zeggen dat de kinderen op bepaalde momenten een claim kunnen leggen op geld of goederen.

Dat moment is bijvoorbeeld als de langstlevende partner naar het gemeentehuis gaat om officieel te hertrouwen. Vooral als men hertrouwt in gemeenschap van goederen, waarbij de helft van de nalatenschap automatisch richting (stief)familie gaat, kunnen kinderen attent zijn op het eventueel uitoefenen van hun wilsrechten. Verder geldt dat niet-bloedverwanten, zoals zwagers, schoonzusters, aangetrouwde kinderen of stiefkinderen, nooit erfgenamen volgens de wet kunnen zijn. Wat dat betreft geldt nog steeds het aloude spreekwoord: ''t naeste bloet erft het goet'.

Er zijn grofweg twee mogelijkheden om te erven: de situatie zonder, en mét testament. Zonder testament bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn en wat ze erven. U kunt het testament gebruiken om zaken als vruchtgebruik, onder bewindstelling of wat er gebeurt met het erfdeel in geval van echtscheiding vast te leggen.

U kunt het ook gebruiken om naaste familieleden gedeeltelijk of geheel onterven. De wet geeft afstammelingen (kinderen en kleinkinderen) echter wel het recht in de vorm van een geldvordering om een minimumdeel van de nalatenschap op te eisen: het wettelijk erfdeel of de legitieme portie.

Erg groot is dit niet; namelijk de helft van het erfdeel dat het kind zou hebben gekregen als er geen testament was. Bijvoorbeeld: een nalatenschap wordt verdeeld tussen de echtgenoot en de drie kinderen. Als er geen testament zou zijn, zou ieder 1/4 van de nalatenschap krijgen. Als uit het testament blijkt dat de kinderen alleen het wettelijk erfdeel krijgen en de echtgenoot de rest, is de verdeling als volgt: de kinderen krijgen elk 1/2 van 1/4 van de nalatenschap. Dat is 1/8 deel van de totale nalatenschap per kind. De echtgenoot erft het resterende deel 5/8. Deze verdeling geldt dus ook als de kinderen onterfd zijn en een beroep doen op hun wettelijk erfdeel.

In verband met de geringe omvang van de legitieme portie en de moeite die de kinderen moeten doen om dit in bezit te krijgen, wordt vaak geadviseerd om optimaal gebruik te maken van de schenkingsvrijstellingen. Niet alleen is het emotioneel gezien plezieriger om te schenken met een 'warme' in plaats van met een 'koude' hand, ook fiscaal is het slimmer.

Als een kind bijvoorbeeld in een keer euro300000 erft, betaalt hij of zij een veel groter bedrag aan successierecht dan wanneer het in fasen wordt geschonken. Hoe groter de erfenis hoe hoger het successierecht.

Hoeveel kost nu ongeveer een testament? Het tarief dat de notaris rekent, is onderverdeeld in een tarief voor minderdraagkrachtigen en voor hogere inkomens. Minderdraagkrachtigen betalen ongeveer euro295 (exclusief btw) per akte. Voor hogere inkomens geldt een maximumtarief op dit terrein van ca euro1130,00 per akte. Over deze tarieven kunt u met de notaris onderhandelen. U kunt ze ook vergelijken op www.notaristarieven.nl.

Bepaalde legaten (toekenningen) hoeft de erflater niet in een notarieel testament vast te leggen. Voor het vermaken van inboedelgoederen met uitzondering van schilderijen en/of kunstvoorwerpen, sieraden en kleren volstaat een codicil. Een codicil is een eigenhandig geschreven, gedateerde en ondertekende verklaring waar geen getypte letter in mag staan.

Het beste kan een codicil in bewaring worden gegeven bij een notaris. Bij het Centraal Testamentenregister in Den Haag (070-3706515) kunt u, na het overlijden, nagaan of er een testament is opgemaakt en bij welke notaris dat is gedaan. Of een codicil in bewaring is gegeven, is niet opvraagbaar.