Met een beetje fantasie en goede wil kleeft bij verkiezingen aan ieder verlies iets moois

Toegegeven, Forum voor Democratie heeft bij de Europese verkiezingen een behoorlijk resultaat geboekt: van nul naar drie zetels, dat kan niet iedere partij zeggen. Maar deze score valt natuurlijk in het niet bij de monsterzege van de PvdA. Toch riep Eppink vorige week donderdag op de uitslagenavond: “Wij zijn de grootste winnaars.”

De redactie van Plein 2 heeft zich op deze plek in de krant al eerder verwonderd over de bijzondere reacties van partijen op verkiezingsuitslagen. Dit jaar zijn er weer diverse pareltjes bijgekomen. Het begon al in maart, op de avond van de Provinciale Statenverkiezingen. De SP duikelde van 11,6 procent van de stemmen in 2015 naar 5,9 procent dit jaar. Een halvering. Partijleider Lilian Marijnissen zei: “Dit waren niet onze verkiezingen!” De VVD viel terug van 16 naar 14 procent. Premier Mark Rutte: “Een fatsoenlijke uitslag!” De PvdA zakte van 10 naar 8,5 procent. Partijleider Lodewijk Asscher, in reactie op het verlies aan zetels in de Eerste Kamer: “We winnen vertrouwen!”

Peilingen

Daar moeten we Asscher gelijk ingeven. Twee maanden later was het Timmermans-effect een feit. Het CDA zal met jaloezie naar de opmars van de sociaal-democraten hebben gekeken. De christen-democraten kregen bij de Statenverkiezingen in 2015 14,7 procent van de stemmen. Daar was in maart dit jaar nog 11 procent van over. Sybrand Buma wist er nog een aardige draai aan te geven: “We verslaan de peilingen!” En zo vierde het CDA op de uitslagenavond toch nog een klein feestje.

D66 kreeg een flinke dreun bij de Statenverkiezingen: van 12,5 naar 7,8 procent. Fractievoorzitter in de Tweede Kamer Rob Jetten wilde niets weten van een teleurstellende uitslag. Strijdlustig riep hij: “Weinigen zullen gedacht hebben dat wij zo’n goed resultaat zouden boeken! De basis is gelegd om de weg naar boven weer in te zetten, richting de Europese verkiezingen in mei!”

Ja, die Europese verkiezingen, hét moment dat zo’n uitgesproken EU-fan als D66 hard moet toeslaan. Maar de weg naar boven hebben de Democraten nog bepaald niet gevonden. De partij moet genoegen nemen met 7 procent van de stemmen; in 2014 werd D66 nog de grootste met 15,5 procent. Jetten sprak over ‘een enorme teleurstelling’, een logische reactie gezien de nederlaag. Maar toen werd de politicus in hem wakker en riep hij opgewekt: “Het pro-Europese geluid wint vandaag van de eurosceptici!” En: “nog meer goed nieuws: de opkomst is dit keer veel hoger dan vijf jaar geleden.”

Het CDA viel bij de Europese verkiezingen terug van 15,2 naar 12,1 procent van de stemmen. Volgens de nieuwe fractieleider in de Tweede Kamer Pieter Heerma ‘een mooie uitslag’ en een ‘knappe prestatie’. Vanzelfsprekend is ook de lijsttrekker in Europa Esther de Lange tevreden, omdat ‘de flanken niet hebben gewonnen en dat is een belangrijk signaal aan Europa’. Met een beetje fantasie en goede wil kleeft aan ieder verlies iets moois.

1989

Alleen voor de SP en de PVV is daar zelfs met de beste bedoelingen geen beginnen aan. Beide partijen verdwijnen geheel uit het Europees parlement. Geert Wilders is teleurgesteld, maar, zo twitterde hij: “Ook de PVV zal terugkomen. We hebben de beste ideeën.”

De SP wacht een sombere periode na deze uitslag. De partij zal zich beraden op de koers en de harde toon van de campagne. Partijvoorzitter Ron Meyer kondigde zijn aftocht al aan. Maar de SP-top wijt de nederlaag bovenal aan de lage opkomst. “Een ruime meerderheid van Nederland bleef deze keer thuis”, aldus Marijnissen. Dat klopt. Maar ze vertelde er niet bij dat de opkomst bij deze Europese verkiezingen de hoogste was sinds 1989.

Beste reactie op een nederlaag:

- ‘we verslaan de peilingen’
- ‘we winnen vertrouwen’
- ‘een knappe prestatie’

Plein 2

De belangrijke en minder belangrijke bijzaken in politiek Den Haag, beschreven door de parlementaire redactie van Trouw.