Met de val van het kalifaat verliest IS nog niet zijn ideologie

“Het kalifaat komt terug!” Boze IS-vrouwen schreeuwden het onlangs tegen verslaggevers. Hoewel hun mannen verderop in Baghouz een verloren strijd voerden, en zo’n 70.000 aanhangers van de islamitische terreurgroep inmiddels vastzitten in kampen in Syrië, blijven ze daarvan overtuigd. Ze geloven dat het verlies van het kalifaat de wil is van God, die zo hun geloof wil testen. In hun visie is er een wereldoorlog tegen de islam aan de gang. Als ze standvastiger zijn in hun geloof, zal God hen belonen met een nieuwe islamitische staat.

Op uitzonderingen na heeft IS er zelfs in deze fase de wind nog onder. Tot op het laatst was er in Baghouz orde: iedere nieuwe evacuatie was gepland. Vrouwen van de zedenpolitie zetten hun werk in de kampen voort om te zorgen dat gebedstijden worden gevolgd en de nikab in ere wordt gehouden. Dit zijn de radicaalste leden: vrouwen die zweren dat ze hun kinderen zullen opvoeden tot nieuwe jihadi’s. Zelfs al verloren ze hun grond, de ideologie bleef.

Kinderen zijn voor IS de toekomst van het kalifaat. Onder de circa 70.000 leden in de Syrische kampen zijn zo’n 40.000 kinderen, allemaal opgevoed volgens de waarden van IS. In Irak zitten al een paar jaar nog eens duizenden IS-families in gesloten kampen. Zij zijn nergens welkom; kinderen groeien op in isolatie, armoede en met een verwrongen wereldbeeld.

Naast de meer dan 100.000 IS-leden die in Syrië en Irak vastzitten, zijn er volgens Amerikaanse schattingen nog zo’n 20.000 die ergens in die landen ondergedoken zijn. Daardoor zijn aanslagen, ontvoeringen en schietpartijen aan de orde van de dag. Afgelopen week vielen bij een aanslag op het Iraakse leger bij Bagdad zeker drie doden, gisteren probeerden IS-strijders uit Syrië te infiltreren in de Iraakse provincie Sinjar. Duizenden IS-leden zouden in Turkije ondergedoken zijn, vaak met hun yezidi-vrouwen en -kinderen.

Lokroep

IS is teruggekeerd naar haar beproefde guerrilla-modus, waarmee ze al eerder uit de as herrees. Toen de Amerikanen hun militairen in 2011 uit Irak weghaalden, was IS’ voorganger ISI onthoofd en gedecimeerd. Als onderdeel van de strijd tegen het Assad-regime hergroepeerde de organisatie zich in Syrië. Zich voedend op onvrede onder Iraakse soennieten, kon IS in 2014 Mosul en een derde van Irak in handen krijgen. De onderliggende politieke en economische grieven zijn bepaald niet verminderd: steden liggen in puin, sjiitische milities voeren er een schrikbewind met afpersingen en corruptie en Bagdad doet niets.

Veiligheidsdiensten denken dat IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi in Irak zit. Bij bombardementen verloor hij zijn top, maar voor zijn achterban blijft hij de kalief. Als dogma in de IS-ideologie blijft de lokroep van een kalifaat sterk.

De coalitie is er nog niet in geslaagd Baghdadi uit te schakelen. Die heeft geleerd van fouten van Al-Qaidaleider Bin Laden en duldt geen elektronische apparatuur in zijn bijzijn. De dood van zijn voorgangers bewijst bovendien dat ook de onthoofde beweging doorgaat. Beiden kwamen om bij Amerikaanse operaties, maar dat heeft de opmars van IS hooguit vertraagd.

Inmiddels heeft IS filialen in tal van landen, waaronder Libië, Filippijnen, Bangladesh, Afghanistan en West-Afrika, waarvan de eerste vanwege de onstabiele situatie de meeste kans lijkt te maken de voortrekkersrol (en ontheemde strijders) over te nemen. Veiligheidsdiensten in Europese landen houden er rekening mee dat IS ook daar weer actief kan worden.

Lees ook:

Nu het IS-kalifaat gevallen is, blijven de puinhopen over

‘Blijvend en zich uitbreidend,’ was de slogan die IS ooit voor het kalifaat had bedacht. Maar kort na de oprichting in de zomer van 2014 was al duidelijk dat het kalifaat uiteindelijk weer zou moeten verdwijnen, dankzij het ingrijpen van een door Amerikanen geleide coalitie.

Suaad Daoud werd op haar zestiende ontvoerd door IS. Nu is ze vrij

Duizenden mensen verlaten het Syrische dorp Baghouz, waar de eindstrijd tegen terreurgroep IS plaatsvindt. Velen kunnen echter niet weg, zoals tot slaaf gemaakte yezidi-vrouwen.

Nederlandse fotograaf legt de IS-uittocht uit Baghouz vast: ‘Dit zijn mensen die nog geloven in het kalifaat’

Dat er zo veel mensen uit dat kleine plaatsje tevoorschijn komen, dat heeft Eddy van Wessel misschien nog wel het meest verbaasd. Tienduizenden mensen zag hij massaal vertrekken uit het Oost-Syrische Baghouz.