Mensensmokkelaars vinden weer nieuwe routes

Opmerkelijk stil was het afgelopen maanden op de Middellandse Zee tussen Libië en Italië. Waagden in augustus 2016 nog ruim 20.000 mensen vanuit daar de overtocht naar Europa, vorige maand waren dat er nog maar 4000. ‘Een positieve trend’, stelt EU-voorzitter Estland in een brief aan de Europese ministers van binnenlandse zaken, die vandaag over migratie praten. De ingeslagen weg moet worden voortgezet, is de strekking van de nota die in handen kwam van de Britse ngo Statewatch. Dat betekent onder meer dat de Libische kustwacht verder moet worden getraind en dat de grenscontroles in Zuid-Libië, Niger en Tsjaad moeten worden ondersteund.

Maar het is de vraag of die activiteiten ook werkelijk hebben gezorgd voor de afname van het aantal migranten op deze route. Al zijn de geruchten dat Italië via de regering in Tripoli Libische milities zou betalen om migranten tegen te houden lastig te bewijzen.

Nieuwe routes

Vast staat wel dat ondertussen verschillende andere routes richting Europa worden uitgeprobeerd. Zo valt het ook Estland op dat het aantal mensen dat via Spanje Europa binnenkomt aan het toenemen is. ‘Eind augustus was het aantal aankomsten al groter dan in heel 2016’, waarschuwt de tijdelijke EU-voorzitter. Zo’n 10.000 mensen kwamen dit jaar via Spanje Europa binnen, vorig jaar waren dat er rond deze tijd 3000. De route via Marokko en Spanje is niet nieuw, maar lijkt wel herontdekt.

De Zwarte Zee noemt Estland niet als aandachtspunt voor de ministers, terwijl juist daar de laatste weken veel migranten en vluchtelingen zijn gesignaleerd. Gisteren redde de Roemeense kustwacht nog een schip met 100 volwassenen en 53 kinderen aan boord. Het schip was in nood geraakt door hoge golven en sterke windvlagen. En Turkije zegt alleen al afgelopen weekend meer dan driehonderd mensen te hebben tegengehouden die op weg waren naar Roemenië of Bulgarije. Zo werd bij Istanbul een vissersboot met 93 Syriërs en een Afghaan aan boord tegengehouden. Verder hield de kustwacht iets ten oosten van Bulgarije een zeilboot met 68 ­Syriërs en twee Iraniërs aan. En nog eens 149 Syriërs werden ten oosten van Roemenië tegengehouden. Op die laatste boot werden ook twee Oekraïners opgepakt die van mensensmokkel worden verdacht.

Of de Zwarte Zee een populaire route onder asielzoekers gaat worden, valt overigens nog te bezien. De zee is woest en nog minder voorspelbaar dan de Middellandse Zee. Bovendien vinden er regelmatig militaire oefeningen van de Navo en van Rusland plaats.

Nu het lastiger is geworden om vanuit Libië de oversteek te maken, lijkt Tunesië ontdekt als alternatief vertrekpunt. Volgens persbureau Reuters vertrokken afgelopen twee maanden ongeveer 3000 mensen vanuit dat land richting Italië. De meesten doken overdag op tussen zonnebadende toeristen op de stranden aan de zuidkant van Sicilië. Maar ook het kleinere Italiaanse eiland ­Linosa, dat maar 400 inwoners heeft, zag 100 migranten uit Tunesië en ­Algerije arriveren. Het eiland Lipari ten noorden van Sicilië ontving zelfs voor het eerst in zijn geschiedenis ­migranten op haar kust. Zo’n vijftig Irakezen zetten daar vorige week voet aan land.

Mogherini: Detentiecentra in Libië moeten dicht

De behandeling van migranten in Libische detentiecentra is onmenselijk en onaanvaardbaar. De EU dringt er daarom bij de autoriteiten in Libië op aan dat de centra worden gesloten als er geen verbetering komt, zei EU-buitenlandchef Federica Mogherini dinsdag in een debat in het Europees Parlement in Straatsburg. “Mensen worden er als dieren behandeld. Een tragedie die niemand kan ontkennen of negeren”.

Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen stelde dat de EU medeverantwoordelijk is voor deze situatie vanwege het Europese migratiebeleid. Directeur Arjen Hehenkamp legt uit: “Indirect zijn die centra aan de EU verbonden omdat de Libische kustwacht, die door de EU wordt gefinancierd, migranten op zee onderscheppen en ze naar deze centra brengen. Sommige centra vallen onder het departement Controle Illegale Migratie. Maar in de praktijk worden ze gerund door milities. Mogherini’s oproep is oprecht, maar Libië kan nooit onderdeel van een oplossing zijn. De EU weet dat haar beleid migranten in deze omstandigheden plaatst.”

Diverse Europarlementariërs noemden het Europese migratiebeleid gisteren “hypocriet” vanwege de migratiedeals die de EU met Libië heeft. Mogherini stelde daartegenover dat de strijd tegen mensensmokkel en slavernij vruchten begint af te werpen. Mede dankzij training van de Libische kustwacht en maatregelen aan de zuidgrens van Libië sterven er volgens haar minder mensen op zee en in de woestijn. EU-parlementariër Kati Piri (PvdA) was geschokt over een deal die Italië “voor een paar miljoen euro met verkrachtende en moordende milities” in Libië zou hebben gesloten om migranten tegen te houden. “Een nieuw dieptepunt.”

Lees ook:

Migratie is vaak geen goed idee (column van Naema Tahir)

De Sahara-route: tocht naar Europa door de zee van zand

Laat maar komen die vluchtelingen, zegt de burgemeester van Palermo (interview)