Mensenrechtenschendingen kunnen tegenwoordig min of meer ‘live’ worden gevolgd
De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die deze week haar zeventigste verjaardag viert, dient nog altijd als basis voor het werk van mensenrechtenactivisten. Daarbij maken ze gebruik van drones en satellietbeelden.
Van een neergeslagen protest in Kiev tot een bomaanslag in Afghanistan, mensenrechtenschendingen kunnen min of meer ‘live’ worden gevolgd. Getuigen maken met hun mobieltjes filmpjes en verspreiden die bijvoorbeeld via Twitter of Whatsapp.
Het zijn vooral de ‘gewone algemene technologische ontwikkelingen’ die de mensenrechtenwereld hebben getransformeerd, zegt Enrique Piracés van het Centre for Human Rights Science telefonisch vanuit New York. Zo worden satellieten en drones op een creatieve manier ingezet voor het opsporen van mensenrechtenschendingen.
“Met deze techniek kun je informatie verzamelen van conflicten die zich in afgelegen gebieden afspelen of waar je niet makkelijk bij kunt komen omdat het te gevaarlijk is. Door middel van satellietbeelden kun je onder meer analyseren hoe een bepaalde regio in de loop van de tijd is verwoest. Of er kraters te zien zijn van ingeslagen bommen bijvoorbeeld, of aanwijzingen te vinden zijn voor de aanwezigheid van een massagraf.”
Speld in de hooiberg
De zogeheten techniek van teledetectie, beter bekend als remote sensing, heeft onder andere al haar dienst bewezen in Sri Lanka, Burma, Nigeria en Syrië. Piracés: “Je ziet dat grote organisaties als Amnesty International en Human Rights Watch de laatste jaren steeds meer specialisten in huis halen die dit soort satellietbeelden kunnen analyseren.”
Dat wreedheden vaker en beter worden gedocumenteerd is goed nieuws voor mensenrechtenactivisten maar plaatst hen tegelijkertijd voor nieuwe uitdagingen. “Het kost veel te veel tijd voor mensen om al dat materiaal door te ploegen op zoek naar de speld in de hooiberg”, zegt Piracés. Kunstmatige intelligentie kan helpen bij die zoektocht. “Een analist die de context van een bepaald conflict goed begrijpt kan de computer heel specifieke opdrachten geven bij het ordenen van alle beelden. De computer laat dan bijvoorbeeld zien dat het voor 75 procent zeker is dat op een bepaald beeld een voertuig staat of met 90 procent zekerheid een groep mensen.”
Ook is het al mogelijk om de computer te vragen om in de hoeveelheid materiaal te zoeken naar bijvoorbeeld helikopters of vliegtuigen die objecten, zoals bommen, laten vallen. Filmbeelden van verschillende bronnen die min of meer op dezelfde plaats en tijd zijn gemaakt kan de computer aan elkaar koppelen. Zo ontstaat een vollediger beeld van een bepaald incident.
Hulp donoren
Het inzetten van satellieten, drones, kunstmatige intelligentie of zeer gespecialiseerde analisten kunnen grote organisaties als Amnesty International en Human Rights Watch zich misschien wel permitteren, maar dat geldt zeker niet voor kleine mensenrechtenorganisaties die in gebieden werken waar de wandaden worden gepleegd. Zij moeten vaak onder moeilijke omstandigheden opereren met weinig mensen en middelen tot hun beschikking. En juist voor hen is de toegang tot bepaalde technische programma’s essentieel, zegt Piracés. “Bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat ze met elkaar kunnen communiceren zonder gecontroleerd te worden of te helpen bij het veilig opslaan van gevoelige informatie.” Het Tor-netwerk versleutelt bijvoorbeeld internetverkeer op zo’n manier dat het niet naar activisten kan worden herleid.
De meeste programma’s om het leven van mensenrechtenactivisten makkelijker te maken worden in landen als de Verenigde Staten en Groot-Brittannië ontworpen, meestal zonder dat de gebruikers aan tafel zitten om hun inbreng te geven. Gelukkig is het volgens Piracés wel de trend om deze specifieke software “zo te ontwikkelen dat die voor iedereen toegankelijk en gebruiksvriendelijk is’’. Bovendien zijn donoren volgens hem inmiddels ook doordrongen van het nut van technische hulpmiddelen en helpen zij armlastige organisaties bij de financiering daarvan.
Om de technologische kloof nog verder te dichten is zijn eigen centrum nu bezig met het opzetten van een bibliotheek zodat organisaties die het zich niet kunnen veroorloven de nieuwste technieken bij het opsporen van mensenrechtenschendingen kunnen ‘lenen’.
Lees ook:
Abel Herzberglezing door Sigrid Kaag: Wees niet stil, onze stem is nodig
Samenleven is niet alleen samen praten maar vooral ook samen dóen. Dat zei Sigrid Kaag, minister voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking, zondag in de 29ste Abel Herzberglezing. De volledige lezing is hier terug te lezen.
