Mensenrechten centraal op filmfestival Amnesty
De derde editie van het Amnesty International Filmfestival maakt de 'Universele Verklaring van de rechten van de mens' tot het bijzonder brede, overkoepelende thema van een vierdaags programma, dat gevuld is met een variëteit aan films vol brandende kwesties, uit heden en verleden, en overal vandaan.
Het festival hinkt in deze derde editie wel op twee gedachten. Aan de ene kant wordt in de programmakrant de instrumentele rol van de camera benadrukt; haar rol als waarnemer, getuige en, daaruit voortvloeiend, aanklager van al wat mis is. Aan de andere kant wordt door de organisatoren ook zeer filmfestival-achtig een prijs uitgeloofd voor de 'beste film'. Deze prijs zal, dunkt me, niet naar de ergste politieke ellende of meest fascinerende wantoestand gaan, maar naar de in het samenspel van vorm én inhoud meest geslaagde film. De 'Amnesty Award' vraagt nu om de lastige vergelijking tussen bijvoorbeeld een kluchtige satire over het onstaan van de oorlog in Joegoslavië ('How the war started on my island' - de openingsfilm) en een op het ritme van de rap-muziek gemonteerde documentaire over het troosteloze bestaan van zwarte jongeren in de gevangenis in Washington D.C. ('Thug Life').
Zoals bij iedere filmprijs is het een vergelijking tussen appels en peren, maar binnen het kader van een festival waar de films vooral op politiek en juridisch statement zijn samengebracht, is zo'n competitie toch curieus. Een 'Amnesty Award' is voor de Amnesty-lobby vast commercieel interessant, de jury (waaronder Emile Fallaux en Karim Traïdia) klinkt verder deskundig genoeg, maar het zal nog niet meevallen om voor deze gelegenheid Outspan-sinaasappels met Chili-appels te gaan vergelijken.
Hoewel de verzameling films als verzameling te divers is om er een eenduidig oordeel over te kunnen vellen, neemt dat niet weg dat er genoeg belangwekkende en geslaagde films op het festival te zien zijn. De even verbijsterende als poëtische documentaire 'Nacht und Nebel' van Alain Resnais uit 1955 is de beroemdste film in het gezelschap; hij wordt gedeeltelijk vertoond binnen het Eichmann-programma 'The Specialist' op vrijdagavond. Zeker zo geruchtmakend is de film 'Tokyo Trial', voor het eerst in Nederland in de integrale versie te zien. De vijf uur lang boeiende registratie van het Tokio-tribunaal is in het licht van de Haagse processen tegen de oorlogsmisdadigers uit ex-Joegoslavië onverminderd actueel. Bijzonder indrukwekkend en al even actueel is ook de documentaire 'Gerrie and Louise'; over het huwelijk tussen een witte Zuid-Afrikaanse journaliste die werkzaam is voor de Waarheidscommissie en een ex-lid van de geheime dienst die in het verleden heeft meegedaan aan de hit squads in de zwarte woonoorden, waarbij willekeurige bewoners werden opgepakt en gemarteld. Dit bizarre huwelijk tussen aanklager en schuldige kan symbool staan voor Nelson Mandela's waarheid-en-verzoeningsstrategie, terwijl de film tegelijk duidelijk maakt dat, hoe graag men dat ook zou willen, schuld niet in verzoening oplost, en dat welbewust toegebrachte wonden blijven openscheuren.
