'Mensen in Gaza realiseren zich nu wat Hamas hen aandoet'

Merkt u in Nederland een veranderende houding ten opzichte van Israël?
"Het is te vroeg om tot een conclusie te komen. Maar ik kan wel zeggen dat de demonstraties luidruchtiger zijn, met antisemitische slogans, de oproep de Joden te doden. Dit is een nieuw element. Ik weet niet zo zeker of dat een brede kentering weergeeft. Ik denk eerder dat er radicale groepen zijn met onacceptabele slogans. Er is vrijheid van meningsuiting, maar er zijn grenzen overschreden."

Zijn er ook in Israël grenzen overschreden? Moshe Feiglin, de Israëlische vicevoorzitter van het parlement en lid van de Likoed-partij van premier Benjamin Netanjahoe, riep op tot het verdrijven van de Palestijnen uit Gaza.
"Dit is een enkele stem, die niet de overweldigende meerderheid weergeeft. Hij probeert altijd extreme standpunten in te nemen. Netanjahoe heeft woensdag nog gezegd dat hij met de Palestijnse Autoriteit wil samenwerken."

Als Feiglin een extreem geluid is, waarom maakt hij dan deel uit van de regeringspartij?
"In ons democratische systeem kiezen de partijleden hun kandidaten. Het reflecteert een emotionele reactie en een trauma. Nog steeds zijn er Israëlische burgers die niet naar hun huis willen terugkeren. Zonder provocatie zijn we aangevallen met raketten. Maar laat ik duidelijk zijn. Als iemand, ook een parlementariër, een grens overschrijdt en een illegale uitspraak doet, zal er actie ondernomen worden."

Zal wat er nu in Gaza gebeurt ook leiden tot een trauma en steun voor een meer extremistische beweging dan Hamas?
"We horen stemmen uit Gaza van mensen die zich realiseren wat Hamas hen aangedaan heeft. Tot nu toe kunnen ze zich niet uitspreken omdat ze dan gearresteerd of gedood worden. Wat er zal gaan gebeuren is dat verslaggevers hier later over zullen berichten, als ze weg zijn uit Gaza. Nu zijn ze bang voor hun leven."

Veel mensen in Nederland voelen woede over de meer dan 1500 doden, onder wie honderden kinderen. Ze hebben het idee dat een deel daarvan vermijdbaar was. Zijn 1500 doden proportioneel?
"Praten over proportionaliteit in oorlog is erg ingewikkeld. Was Dresden proportioneel? In een oorlog doe je alles wat je kan. Buitenlandse waarnemers met een militaire achtergrond zeggen dat wij meer terughoudendheid tonen dan andere landen. Iedere burgerdode is een tragedie, maar meer dan de helft van de doden waren terroristen."

Ahron Bregman, een voormalig artillerieofficier in het Israëlische leger en nu docent aan de oorlogsstudiefaculteit van King's College Londen zegt dat het aantal slachtoffers omlaag kan, als Israël geen zware artillerie nabij ziekenhuizen en scholen inzet, en vanuit vliegtuigen alleen bommen van 250 in plaats van 1000 kilo werpt. Bent u het daarmee eens?
"Er zijn veel meningen. We doen ook onze eigen onderzoeken."

Maar kunt u specifiek op de mening van Bregman ingaan?
"Aangezien hij er niet bij was spreekt hij als iemand die het leger lang geleden verliet. Ik denk dat onze mensen met alle antwoorden zullen komen."

Die waarnemers waar u het over heeft, die waren er toch ook niet bij?
"Sommigen wel."

Waren ze getuige van de aanvallen en hebben ze er beter zicht op dan Bregman?
"Sommigen wel. Kolonel Richard Kemp heeft hierover gesproken. Ik weet niet of hij er zelf is geweest, waarschijnlijk wel. Hij zat vroeger bij het Britse leger. En ik heb een artikel in een militair tijdschrift gelezen. Maar we moeten beseffen dat de terroristen zich doelbewust schuilhouden tussen burgers en hopen dat wij slachtoffers veroorzaken. We doen ons best dat te vermijden, maar in een oorlog kunnen fouten gemaakt worden."

Israël zegt Gaza in 2005 verlaten te hebben. Veel juristen en landen zien Gaza nog steeds als bezet gebied. Israël controleert het luchtruim, de territoriale wateren en grenzen. Is Israël echt weg?
"Ja. Later moesten we enkele maatregelen nemen. Kort nadat we weggingen zagen we wapensmokkel, vijandelijkheden en gewelddadige retoriek. Je doet alles geleidelijk. Duitsland kreeg na de oorlog ook niet meteen een leger."

Duitsland kreeg uiteindelijk volledige soevereiniteit. Premier Netanjahoe zei onlangs nog dat Israël de veiligheidscontrole over de grens van de Jordaanoever nooit zal opgeven. Krijgen de Palestijnen dan wel een echt soevereine staat?
"Het is onderdeel van geleidelijke stappen om vertrouwen te creëren. Voor ons is veiligheid het belangrijkste. De veiligheidscontrole is een tussenstap, afhankelijk van de ontwikkelingen."

Verscheidene voormalige Israëlische officieren zeggen dat Israël in de jaren zeventig en vroege jaren tachtig de groei van Hamas niet tegenging, in de hoop dat het als tegenwicht voor Fatah zou dienen. Was deze aanpak een mislukking?
"Ik weet het niet, het zou kunnen. Niemand dacht dat een organisatie die zich richtte op sociale voorzieningen - iets wat we graag zagen - haar tactiek en ideologie zou veranderen. Het bleek bedoeld te zijn om populariteit te winnen en daarna tegen de PLO te vechten."

Er zijn berichten dat de steun voor Israël onder jongere generaties in Europa en de Verenigde Staten afneemt, vreest u deze ontwikkeling?
"Vrees is niet het juiste woord, maar het baart ons wel zorgen. Daarom doen we extra ons best om onze situatie uit te leggen. Geen land in Europa of de VS staat tegenover hetzelfde als wij. Wij hebben steeds terugkerende raketaanvallen. En extremistische soennieten doden zelfs soennieten. Stel je voor wat ze met Israël zouden doen."