'Megalomane' Dutch Windwheel moet Rotterdams duurzame icoon worden

Megalomaan. Een ander woord krijgt de verantwoordelijk ambtenaar van Rotterdam niet over haar lippen, als ze voor het eerst het plan voor de Dutch Windwheel onder ogen krijgt.

Het is dan 2014. Een groep ondernemers, onder aanvoering van zakenman Johan Mellegers, heeft dan net een bouwvoorstel ingeleverd. Het idee: een 174 meter hoog, ringvormig gebouw. Volledig duurzaam, gemaakt van louter afbreekbare materialen. Het moet een hotel worden en tegelijkertijd een woontoren en reuzenrad. Er moet ook ruimte zijn voor planten. Nog een wens: als het er eenmaal staat moet het gebouw kunnen veranderen, zodat het nooit ouderwets is. En last but not least: het gat in de toren, met een diameter van 108 meter, moet via innovatieve draden windenergie opwekken (zie kader).

Het wilde plan ontstond voor het eerst tijdens een avondje in de kroeg. Mellegers zette de eerste schetsen – hoe klassiek – op de achterkant van een bierviltje, verklapte hij gisteren tijdens een presentatie van het project in het Rotterdamse World Trade Center (WTC). Bij die presentatie bleek één ding: het kroeg-imago heeft dit project inmiddels ver achter zich gelaten. Een waslijst van bedrijven en onderzoeksbureaus werken mee aan de ontwikkeling van het plan. Er zitten grote, serieuze organisaties bij. Bam, ECN, Eneco TNO, Siemens en Deltares. Mellegers werkt samen techneuten van die partijen. Ook de creatieve ondernemer Lennart Graaf en de ‘groene’ architect Duzan Doepel zijn erbij betrokken.

In het WTC-gebouw van Rotterdam vierden de initiatiefnemers gisteren een belangrijke nieuwe stap. Ze sloten een ‘green deal’ met de overheid. De Rotterdamse wethouder kwam opdraven om een handtekening te zetten, net als de gedeputeerde van Zuid-Holland. En zelfs demissionair minister Henk Kamp van economische zaken schoof aan bij de handtekeningensessie. Applaus steeg op. Men dronk champagne. Maar waar tekenden de politici eigenlijk voor? De kern: ze beloven mee te denken, ondersteuning te bieden én te zoeken naar een geschikte plek in Rotterdam, waar het gebouw kan verschijnen.

Tekst loopt door onder de afbeelding.

“Als dit gebouw er komt, zal dit icoon veel plezier opleveren”, zei Kamp. Hij roemde de initiatiefnemers om hun durf en duurzame ambities. Zelf zou hij er niet in willen wonen, gaf Kamp toe. “Ik woon prettig in het buitengebied. Ik ga echt niet in zo’n flat wonen”, lachte Kamp. Misschien heeft zijn opvolger interesse, geinde de VVD-minister die bij het aantreden van een nieuw kabinet met pensioen gaat.

Mega-investering

Gelooft Kamp écht dat de Dutch Windwheel er komt? “Het project kan slagen. Het project kan ook niét slagen”, zegt Kamp droogjes. Het idee is volgens hem mooi, maar zo’n megagebouw vergt ook een mega-investering. De kosten werden eerder geraamd op 250 tot 500 miljoen euro. Volgens de minister van economische zaken is het nu de grote ‘truc’ om genoeg geld bij elkaar te halen.

De initiatiefnemers proberen daarom nieuwe verdienmodellen te verzinnen, zodat ze niet alleen maar ‘ouderwets’ afhankelijk hoeven te zijn van geld van de bank. Maar hoe dat precies moet, is op dit moment onduidelijk. Winkels, hotels: alles is mogelijk met het pand, dus ook qua financiële constructies, suggereerde architect Duzan Doepel.

Het feit dat de Dutch Windwheel totaal anders is dan alle bestaande gebouwen maakt het niet eenvoudiger om financiering te regelen, zei duurzaamheidsarchitect Doepel gisteren. De bedrading die in het ‘oog’ van de ring windenergie moet opwekken, moet zelfs nog gedeeltelijk ontwikkeld worden. Net als de ‘slimme’ ramen, die bezoekers informatie tonen als ze naar buiten kijken, met uitzicht over de hele stad.

Doepel wil het gebouw van zijn dromen zo milieuvriendelijk mogelijk maken. Een belangrijke les daarvoor heeft hij afgekeken van de termieten, zei hij gisteren bij de presentatie. “Termieten zijn superslimme beestjes. Ze bouwen termietenheuvels zodanig, dat ze binnenin een optimaal binnenklimaat hebben.” Dat wil de architect ook wel, ook omdat dit energiezuinig is. “Wij willen, net als de termieten, gaan werken met klimaatgevels, door een isolerende tussenwand te bouwen.” Dit zou het gebouw zo zuinig kunnen maken dan het meer energie produceert, met het ‘windoog’ en zonnepanelen, dan het zelf nodig heeft. Zo kan de Dutch Windwheel behalve toeristische trekpleister ook nog energieleverancier zijn.

Het klinkt allemaal bijna te mooi om waar te zijn. Of dat zo is, moet de tijd leren. Feit is wel dat het plan nog niet erg veel verder is dan de tekentafel. Er zijn wel een hoop gelikte computeranimaties. Aan het enthousiasme en de marketing van de initiatiefnemers zal het niet liggen.

Bij het tekenen van de ‘green deal’ kregen de politici die een krabbel zetten gisteren een ring. Een echte ring dus, voor om de vinger. Maar dan wel in de vorm van het gebouw. Minister Kamp schoof de ring speels om zijn vinger. Het miniatuurtje maakte onbedoeld extra duidelijk dat er nog een lange en onzekere weg te gaan is, voordat dit ontegenzeggelijk unieke gebouw er ooit zal staan.

Hoe kan je windenergie oogsten via een groot gat?

De bedenkers van de Dutch Windwheel willen daar een nieuwe, deels nog te ontwikkelen techniek voor gaan gebruiken. De technologie die het mogelijk moet maken heet Ewicon, een afkorting van ‘elektrostatische windenergie converter’. In praktijk zou het ‘oog’ van de Dutch Windwheel vol komen te hangen met fijne bedrading, die door uit de kracht van de wind elektriciteit opwekken. Dus zonder dat er bewegende delen voor nodig zijn, zoals de wieken van windmolens.

De TU Delft is betrokken bij de ontwikkeling van de Ewicon-techniek. Maar de toepassing van deze vondst komt nog niet verder dan kleine proefjes en experts zijn sceptisch of een gebouw met energiedraden in een gat echt energie zal opleveren. De energieopbrengst lijkt nauwelijks iets voor te stellen. Maar de bedenkers van de Dutch Windsheel blijven positief. De techniek moet nog rijpen, denken ze. En door nu al te mikken op Ewicon als belofte voor de toekomst, hopen de állernieuwste techniek in handen te hebben als het gebouw eenmaal verrijst.