Meeste ziekenhuizen financieel gezond, maar zorgen over rendement
De meeste Nederlandse ziekenhuizen hebben hun schaapjes op het droge, maar vooral bij de grotere ziekenhuizen zijn er ook probleemgevallen.
De financiële positie van de Nederlandse ziekenhuizen verbetert, maar probleemgevallen zijn er ook. Bijna een kwart van de ziekenhuizen is financieel ongezond. Bovendien dalen de rendementen van grote ziekenhuizen. Daardoor worden ze kwetsbaarder en wordt het lastiger om in vernieuwing te investeren.
Deze conclusie trekt BDO Accountants en Adviseurs dat voor de achtste keer onderzoek deed naar de financiële stand van zaken bij algemene ziekenhuizen. BDO baseert zich op hun jaarverslagen over 2016 en beoordeelt de ziekenhuizen op zaken als winst (rendement), de omvang van de financiële buffers (solvabiliteit) en de mate waarin ze rekeningen en kortlopende schulden kunnen betalen (liquiditeit). Het onderzoek is dus een financiële momentopname. Naar de kwaliteit van de geleverde zorg keken de onderzoekers niet. Nederland telt 67 algemene ziekenhuizen (vorig jaar: 69), maar het jaarverslag van het (noodlijdende) Havenziekenhuis in Rotterdam was nog niet binnen. Academische ziekenhuizen vallen buiten het onderzoek.
Van de 66 ziekenhuizen kregen er 51 een ‘voldoende’ voor hun financiële huishouding (in 2015: 53). Het gemiddelde van alle ziekenhuizen kwam uit op 7,1 (2015: 6,8). 32 ziekenhuizen kregen een ‘8’ of hoger. Het Laurentius in Roermond voert de lijst aan. In 2015 en 2014 was dat ook zo. Net als tien andere ziekenhuizen kreeg het Laurentius een ‘10’. Bij die tien zit het Ikazia in Rotterdam dat vorig jaar nog tot de financieel wankele broeders behoorde. Volgens onderzoeker Chris van den Haak waren er, naast het Ikazia, meer middelgrote en kleine ziekenhuizen die er financieel duidelijk beter voorstaan dan in 2015. Dat komt onder meer doordat zij zich vaker specialiseren en ingewikkelde handelingen overlaten aan andere ziekenhuizen.
Grote ziekenhuizen
‘Zorgelijk’ vindt Van den Haak dat de winstgevendheid van ziekenhuizen, met name de grote, in 2016 terugliep. In 2015 was dat ook zo – en sprak Van den Haak dezelfde zorg uit. Alle ziekenhuizen bij elkaar maakten in 2016 een winst van 217 miljoen euro, tegen 250 miljoen in 2015 en 280 miljoen in 2014. Nieuwe investeringen – in het voorkómen van ziekenhuisopnames en in ict bijvoorbeeld – kunnen in gevaar komen als die rendementen zo laag blijven, denkt Van den Haak. Het nieuwe regeerakkoord helpt daarbij niet, meent hij. Op termijn moet de zorg (waaronder de ziekenhuizen) op jaarbasis 1,9 miljard euro besparen, terwijl de regering maar een fractie van dat bedrag uittrekt voor innovatie in de zorg.
Dat de rendementen van de grote ziekenhuizen (omzet 300 miljoen euro of meer) terugliepen, kwam onder meer door nieuwbouw en door fusies. In het eerste jaar gaat een fusie vaak gepaard met hoge, eenmalige kosten. Maar ook daarna hoeven fusies niet te leiden tot een gezonde financiële huishouding. In 2016 verminderde de financiële gezondheid van zes ziekenhuizen na een fusie. In 2015 ook. Vorig jaar stelde BDO dat ‘nog niet voldoende duidelijk is of een fusie echt helpt om te komen tot een betere financiële performance’. Gisteren klonk BDO kritischer: ga er niet vanuit dat een ziekenhuis van een fusie financieel gezonder wordt. In 2014, 2015 en 2016 fuseerden vijftien ziekenhuizen.
Bij die lagere rendementen past een kanttekening. Ziekenhuizen legden vorig jaar 66 miljoen euro opzij omdat zij personeelsleden in de periode 2012-2015 geen onregelmatigheidstoeslag over vakantie-uren hadden uitbetaald. In de nieuwe ziekenhuis-cao is afgesproken dat zij die betalingen alsnog doen. Volgens Van den Haak tornt dat gegeven – en die 66 miljoen – niet aan zijn conclusie dat grote ziekenhuizen meestal te weinig rendement maken.
Vijftien ziekenhuizen kregen een onvoldoende. Het laagste scoorden het Zuyderland in Geleen, het Maasziekenhuis Pantein (Boxmeer) en het LangeLand Ziekenhuis (Zoetermeer). Zij kregen een ‘2’. Het Maasziekenhuis was vorig jaar de laatste in de ziekenhuisstresstest. Soms was een laag cijfer het gevolg van iets incidenteels. Zo moesten de operatiekamers van het Alrijne Ziekenhuis in Leiderdorp wekenlang dicht omdat er vliegjes in zaten. Daardoor miste het Alrijne inkomsten. Het rapportcijfer? Een ‘4’.
