Meer asfalt doet de files niet verdwijnen

DELFT - Marten Janse, verkeersdeskundige bij TNO, is sceptisch over het plan van CDA, VVD en LPF. ,,Filebestrijding lukt alleen met een intelligente mix van bebouwen, benutten en beprijzen. Met alleen meer asfalt, kom je er niet.'' Te meer, meent Janse, doordat Balkenende, net als zijn voorgangers, alleen over het verbreden van snelwegen spreekt, terwijl het probleem niet alleen daar zit. ,,Straks kun je misschien op de snelweg lekker doorrijden, maar kun je nog steeds de stad niet in. Het is misschien flauw om te zeggen, maar het bouwen van bredere wegen is een optische manier om iets aan het fileprobleem te doen. De files worden korter, de reistijd niet.''

Janse krijgt bijval van Henk Tromp, strategisch adviseur bij Goudappel Coffeng, gespecialiseerd in verkeer. ,,Provinciale wegen, toegangs- en uitvalswegen naar en van de steden; ze leiden allemaal naar de snelweg. Dáár ontstaan de fileproblemen, niet op de snelweg zelf. Maar het rijk ziet dat niet. Dat investeert in oplossingen voor lange-afstandsreizigers. Maar slechts 20 procent van de automobilisten reist over een afstand langer dan 30 kilometer. Het rijk negeert 80 procent van de automobilisten.''

Rijkswaterstaat is de voornaamste adviseur bij het verkeersbeleid. Die ziet wél perspectief in het uitbreiden van het hoofdwegennet. In 2020 kan volgens rijkswaterstaat op die manier de filedruk een kwart minder zijn dan bij voortzetting van het huidige beleid. Dat geldt voor de spits én daarbuiten. In het bouwprogramma wordt een aantal snelwegen in de Randstad, Oost- en Zuid-Nederland met een à twee stroken per rijrichting uitgebreid. De kosten zijn tussen de 11 en 14 miljard euro.

,,Het oplossen van de files vereist een andere aanpak'', zegt Tromp. ,,Geef lagere overheden meer bevoegdheden en meer geld, het zijn tenslotte hún problemen. Zij kunnen met vrij weinig geld provinciale wegen weer een stroomfunctie geven met behoud van de verkeersveiligheid. Ook moet de maximumsnelheid rond de steden omlaag -dat levert capaciteit op. Omdat mensen vooral over korte afstanden reizen, maakt het ze niet uit als ze maar 60 mogen op de ringweg. Een betrouwbare reistijd blijkt belangrijker dan vijf minuten sneller zijn.''

Verkeersdeskundige Arjan van Binsbergen van de TU Delft vindt zelfs dat ,,inwoners van de grote stad moeten afleren voor een stadsritje een stukje snelweg te pakken. Ze verstoppen het doorgaand verkeer.'' Hij pleit er daarom voor de doorgaande wegen binnen de stad te verbeteren.

Ook hij ziet in de plannen van de coalitie geen oplossing voor de files. De bottleneck zit niet in het hoofdwegennet, zegt ook hij, maar in het verkeer rond de steden. Het dubbeldeks maken van de ringweg rond Amsterdam of Rotterdam zou wel helpen. Maar dat geeft weer extra geluidsoverlast. Als de snelwegen toch worden uitgebreid, is het effect volgens hem tijdelijk. Hij vergelijkt het met een salarisverhoging: ,,Als je meer opslag krijgt, ga je ook meer uitgeven. Mensen gaan verder van hun werk wonen, gaan ook eens naar de bios in een verder gelegen stad. Het huidige fileleed houdt tegen dat mensen verder weg gaan wonen.''

,,De driebaans-snelweg zal ons niet de gewenste doorstroming brengen'', waarschuwt Van Binsbergen. ,,In Amerika zijn zes- of zevenbaans snelwegen. Ook daar staan mensen in de file.''

Bert van Wee is coördinator verkeer en vervoer bij het RIVM. Hij ziet als een van de weinigen wel brood in het verbreden van snelwegen. ,,We moeten natuurlijk niet asfalt gaan leggen tot alle files weg zijn. Dan worden de kosten te hoog. Maar er zijn voorbeelden van projecten die succesvol waren, zoals de verbreding van Rijksweg 15 tussen de Maasvlakte en Rotterdam.''

Volgens Van Binsbergen zijn alle aangedragen oplossingen slechts pleisters op de wonde. ,,We moeten leren leven met de file. We kunnen het probleem niet oplossen, alleen draaglijker maken. De vervelendste file is de onverwachte file door een ongeluk. Zorg voor betere informatie aan de automobilist, vergroot de verkeersveiligheid en regel het verkeer beter door mensen tijdig een andere weg op te sturen via de routepanelen.''