Massaal op de been tegen Jacob Zuma
zuid-afrika - Het toenemend verzet tegen zijn aanblijven zint president Zuma niet, maar heel erg nerveus wordt hij er nog niet van.
De sliert demonstranten die door Plein Street trekt is lang, en luid. Alleen al in Kaapstad gingen gisteren duizenden Zuid-Afrikanen de straat op om hun onvrede over president Jacob Zuma te uiten. De menigte is qua huidskleur vrij divers, de sfeer ontspannen. Nergens zijn opstootjes. Kaapstad is nu eenmaal al jaren een stevig eendimensionaal anti-ANC-bolwerk.
In Pretoria en Johannesburg was de sfeer meer gespannen. Ook daar tienduizenden mensen op de been. Universiteiten en bedrijven hadden studenten en werknemers er vrij voor gegeven. Dat dit Zuma niet lekker zat, bleek uit de mislukte poging van zijn nieuwe minister van politie om het protest in Pretoria illegaal te verklaren. In Johannesburg waren veteranen van de vroegere gewapende tak van het ANC opgetrommeld om het partijkantoor te verdedigen.
Boze Zuid-Afrikanen verzamelden zich ook bij de villa van de familie Gupta in het noorden van Johannesburg. De Gupta's onderhouden nauwe banden met president Zuma. Zo nauw dat zij zelfs invloed zouden hebben op zijn keuze van ministers.
De steenrijke zakenfamilie uit India ¿ voor wie een zoon van Zuma lang werkte ¿ is uitgegroeid tot symbool van alles wat er mis is in Zuid-Afrika. Agenten moesten bij het huis stungranaten afvuren om voor- en tegenstanders uit elkaar te houden.
Toch zal Zuma nog geen echt slapeloze nachten hebben van de protesten in het hele land. Want regeringspartij ANC sloot de dagen ervoor juist weer keurig de rijen. Vice-president Cyril Ramaphosa en secretaris-generaal Gwede Mantashe boden hun excuses aan voor hun negatieve uitlatingen over Zuma's omstreden herschikking van zijn kabinet. Hij ontsloeg vorige week minister van financiën Pravin Gordhan en een heel leger andere kritische ministers en staatssecretarissen. Zuma verving de groep met loyalisten. Zo krijgt hij meer grip op het regeringsbeleid en de staatskas.
Direct waardeerde kredietbureau S&P Zuid-Afrika af tot junkstatus. Gisteren volgde het eveneens Amerikaanse Fitch Ratings. De verwachting is dat het de Zuid-Afrikaanse economie in een neerwaartse spiraal zal brengen: lenen wordt duurder, investeringen blijven achter, de toch al hoge werkeloosheid (27 procent) zal verder stijgen.
Zuma heeft daardoor buiten het ANC weinig vrienden over. Maar het ANC zelf heeft hij in een houdgreep. Binnen elke afdeling van de partij heeft hij de afgelopen jaren strategisch een meerderheid van aanhangers geïnstalleerd: in het hoofdbestuur, in het parlement, onder ANC-premiers van de provincies, binnen de jeugd- en de vrouwenliga. Uiteraard is die loyaliteit gekoppeld aan (financiële) gunsten. Vandaar dat een stevige grip op de staatskas belangrijk is.
Het kamp van zijn tegenstanders binnen het ANC kan door zijn minderheid ¿ meestal achter de schermen maar soms, zoals met Mantashe en Ramaphosa, dus zelfs publiekelijk ¿ de mond worden gesnoerd. En omdat het ANC tot aan de verkiezingen in 2019 liefst 62 procent van de parlementszetels bezit, staan ook politici buiten het ANC machteloos.
Oppositieleider Mmusi Maimane beloofde gisteren: "Vandaag is slechts een start. Meer protestmarsen zullen volgen." Ook hij beseft dat er om het ANC te bewegen Zuma te laten vallen een uitzonderlijk lange adem en ongekend veel maatschappelijke druk nodig zullen zijn.
undefined
