Marxisme leeft onder jongeren

Nee, niet in Nederland, waar zelfs binnen de SP wordt gedacht aan een nieuwe naam om zoveel mogelijk van haar Goelagimago af te komen. In onze buurlanden kennen ze minder Marx-schaamte. In het Duitse Chemnitz, voorheen Karl Marx-Stadt, tel je pas mee met een beeltenis van Marx op je creditcard. Op politiek niveau leeft de Verelendenungstheorie voort in de Linkspartij, die mede is voortgekomen uit de communistische eenheidspartij van de DDR.

Aan de overzijde van de Noordzee is het Marxisme zelfs bezig aan een renaissance. De hoogmis begint vandaag in hartje Londen, ironisch genoeg de plek waar Britse bankiers zo succesvol de vooroordelen tegen het kapitalisme bevestigen. Marxism 2012 is naar eigen zeggen met 200 bijeenkomsten 'het grootste linkse festival in Europa'. Het is een jaarlijks terugkerend evenement waar steeds meer jongeren op afkomen, zegt organisator Joseph Choonara in The Guardian. "De opleving van de interesse in Marx, vooral onder jongeren, komt door de middelen die het aanreikt om het kapitalisme en de crisissen zoals we die nu beleven te analyseren," verklaart hij.

Het Marxisme staat voor jongeren los van de Stalinistische Goelags. Volgens Guardian-redacteur Stuart Jeffries is dát de verklaring voor de renaissance van Marx.

"Het punt is dat jongeren er nog niet waren toen Thatcher aan de macht was en Marxisme werd geassocieerd met de Sovjet Unie", zegt ook Jaswinder Blackwell-Pal, een 22-jarige studente en een van de sprekers op Marxism 2012. "Wij zien het meer als een manier om te begrijpen wat we momenteel meemaken. Denk aan Egypte. Toen Moebarak viel was dat zo inspirerend. Het brak met zoveel stereotyperingen - democratie was niet iets waarvoor de moslimwereld zou willen vechten."

Wat ook speelt is dat de jongeren van nu de hoogtijdagen van het kapitalisme in de jaren negentig niet hebben meegemaakt. Jeffries verwijst naar het invloedrijke boek The End of History uit 1992, waarin Francis Fukuyama de eindzege voor het kapitalisme aankondigt. De invloed van Fukuyama's werk is onder de jongeren van nu aanzienlijk minder sterk dan twintig jaar geleden.

De klassenstrijd uit 1848 is in. Vraag het de boekverkopers die steeds vaker de naam van Marx zien opduiken. Een van de schrijvers die hier op inhaakt is Owen Jones, de auteur van de Britse bestseller 'Chavs: the Demonisation of the Working Class'.

"Had ik het boek vier jaar eerder geschreven, dan zou het zijn weggezet als een jaren '60 concept van klasse. Maar de klasse is terug in ons bestaan omdat de economische crisis mensen op verschillende manieren raakt en omdat de mantra 'we zitten allemaal in hetzelfde schuitje' beledigend en belachelijk is. Het is onmogelijk vol te houden dat we allemaal tot de middenklasse behoren, zoals in 1990 werd beweerd."

Wat Jones wil, is een Labourregering die radicaal terugkeert naar haar roots. Een beetje zoals de PvdA op milde wijze in Nederland poogt. Jones is gecharmeerd van een Labour-manifest uit 1974 waarin wordt gepleit voor een verschuiving van macht en rijkdom richting de arbeidersklasse en hun families.

Het cynische commentaar van de 50-jarige Guardian-redacteur Jeffries: "Laat een jonge man dromen."