Mark Rutte heeft een accent: get over it

Maandagochtend, een persconferentie in het Rijksmuseum. Op Nederlandse bodem, voor Rembrandts Nachtwacht, houdt de minister-president een toespraak. In het Engels, welteverstaan.

Het was te verwachten dat dit voor ophef zou zorgen. Betekenen de Nederlandse taal, erfenis en identiteit niets voor de minister-president? Inderdaad brak de hel los. Maar niet omdat de minister-president Engels sprak. Hij had het alleen beter moeten doen.

Rutte werd aangevallen: Hij zei "a stone throw away" in plaats van "a stone's throw away"! Hij spreekt zijn th's en r's uit met een Nederlands accent. Juist deze twee klanken zijn het minst belangrijk om jezelf verstaanbaar te maken in het Engels, zo blijkt uit onderzoek, maar dat scheen er niet toe te doen. Het Engels van Rutte: iets om je voor te schamen op het wereldtoneel, vond men.

#Zelfhaat
Dus wat zegt de wereld over Rutte, deze week? De Nederlandse minister-president Mark Rutte gaat voorop in de strijd voor nucleaire veiligheid, zegt de Washington Post. Geen woord over zijn Engels. Rutte benadrukt dat de nucleaire top de wereld veiliger moet maken, bericht de Frankfurter Allgemeine Zeitung. Jammer, weer niets over zijn taalgebruik.

In het buitenland hebben ze het blijkbaar allemaal gemist. Waarom dan zo'n storm in een glas water aan het thuisfront? Zit er een kern van waarheid in de veelgebruikte hashtag #zelfhaatvanNederlanders?

Negen van de tien Nederlanders denkt beter Engels te spreken dan de gemiddelde Nederlander, zo blijkt uit ons onderzoek aan de universiteit van Cambridge. Ik ben geen wiskundige, maar statistisch gezien lijkt dit onwaarschijnlijk. We legden een aantal Engelse zinnen voor aan zo'n tweeduizend Nederlandse deelnemers. Ze werden geïnformeerd dat sommige zinnen grammaticaal correct waren en sommige niet, met de opdracht om de fouten eruit te halen. Nederlanders blijken er een bijzonder plezier in te scheppen om met de rode pen te strepen.

Als ze een foute zin voorgeschoteld kregen, konden zeven uit de tien Nederlanders de fout aanwijzen en die verbeteren. Maar het ging ook vaak mis. "We are working together since 2005" (fout) moet natuurlijk zijn "We work together since 2005" (ook fout). Daarnaast werden ook goede Engelse zinnen enthousiast "gecorrigeerd" door een derde van de deelnemers. De overtuiging van het eigen gelijk was daarbij opvallend: perfect Engels varieerde van "knap lelijk" tot "helemaal fout".

Zelfverzekerdheid
In mijn werk voor Nederlandse klanten kom ik die houding ook vaak tegen. Mijn vertalingen worden "verbeterd" door Nederlandse klanten die het beter weten, omdat ze in de zomer van 1972 twee weken op het Engelse platteland gekampeerd hebben. Bovendien ben ik Australische, hoe kan ik weten wat Engels is?

Deze Nederlandse zelfverzekerdheid kan een Nederlands-Engels inluiden, zoals het Indisch-Engels of het Singapore-Engels. Taalkundigen accepteren tegenwoordig het bestaan van zulke non-native varianten van het Engels. De ontwikkeling van zo'n variant doorloopt een aantal fasen. Eerst moet het Engels ingeburgerd raken in de samenleving. Langzamerhand wordt geaccepteerd dat zich een "eigen" Engels heeft ontwikkeld - met een herkenbaar accent, bijvoorbeeld - en uiteindelijk is men daar ook trots op. Nederland is halverwege: het Engels is omarmd, maar op Nederlands-Engels wordt nog steeds neergekeken.

Dit fenomeen staat bekend als linguïstieke schizofrenie: het Engels dat nagestreefd wordt, is niet het Engels dat men daadwerkelijk spreekt. Ook in Nederland bestaat er een discrepantie tussen de nagestreefde norm en de realiteit. Deze fase wordt meestal gevolgd door de acceptatie van een nieuw Engels. Met andere woorden: het Nederlands-Engels komt eraan.

Wat betreft het Engels van Rutte, dat is lang niet slecht als voorbeeld. Is het grammaticaal juist? Ja. Is het goed te verstaan? Zeker. Spreekt hij als de koningin van Engeland? Nee. Maar Obama ook niet. Nou en? Het Engels is nu van ons allemaal.

Alison Edwards: promovenda aan de universiteit van Cambridge, vertaler en redacteur