Marihuana blijft beladen

Vanaf de buitenkant oogt de ’Alternatieve Medicinale Kruiden Gezondheidsdienst’ aan de Santa Monica Boulevard in Los Angeles als een open, toegankelijke buurtwinkel. Volgens een bord boven de voordeur krijgen omwonenden en senioren korting. Nog een ander bord belooft dat elke nieuwe klant binnen mag meedoen aan een tombola en altijd prijs heeft.

Maar een grote afbeelding van een marihuanaplant op de ruit verraadt dat in het gebouw geen alternatieve artsenpraktijk of een gewone kruidenwinkel zit, maar een zogeheten wietapotheek. Daar kunnen chronisch zieken marihuana kopen voor medisch gebruik: om pijn te verzachten of om eetlust op te wekken.

Vrij toegankelijk en open is de wietapotheek in de praktijk allerminst. Alle bezoek moet aanbellen, waarna je in een wachtruimte komt. Via een luikje neemt een bewaker je op. Alleen wie een doktersrecept kan laten zien of reeds als lid van de coöperatieve apotheek ingeschreven staat, mag door een tweede, met een ijzeren hek beveiligde deur de verkoopruimte in. Daar liggen vele soorten wiet, kant-en-klare joints, spacecakes en pijpjes in een automaat en uitgestald onder een glazen toonbank.

„We werken eerder als een bank of juwelier dan als een gewone gezondheidsdienst”, zegt de manager, die alleen als dokter Dina vermeld wil worden. Die strenge beveiliging is nodig. „Wij hebben een kostbare inventaris.” Nog onlangs werden twee andere wietapotheken in Los Angeles het slachtoffer van gewapende overvallen. „Daarbij zijn twee doden gevallen”, weet zij.

Legale wietapotheken bestaan sinds 1996. Toen schreef Californië geschiedenis door als eerste staat in een referendum wietgebruik op medische grond goed te keuren. Iedereen met klachten, hoe vaag ook, die een doktersbriefje heeft, mag sindsdien kleine hoeveelheden wiet gebruiken en telen. Dertien andere staten hebben sindsdien ook medisch wietgebruik toegestaan.

Dr. Dina zegt dat zij alleen patiënten heeft ’met ernstige klachten’. Maar heel Californië weet hoe simpel het is een doktersverklaring te krijgen. Op het internet maken artsen er reclame mee. Op het strand in Los Angeles lokt een arts, die tussen de souvenirwinkels praktijk houdt, badgasten met folders en borden naar binnen met de belofte om ’patiënten’ à la minute op weg te helpen naar het ’medicijn’.

Dankzij het ruime gedoogbeleid voor medische marihuana is in Californië een wietindustrie ontstaan. In San Francisco en Los Angeles bestaan opleidingsinstituten voor het telen en behandelen van wiet. De stad Oakland gaf afgelopen zomer al vergunningen af voor de vestiging van vier grote wietplantages. Een baan bij een wietapotheek lijkt intussen zo normaal dat vakbonden daar actief leden werven.

Op 2 november wordt duidelijk of Californië daardoor klaar is om een volgende, historische stap te zetten en als eerste Amerikaanse staat marihuana deels te legaliseren. De staat houdt dan een referendum over de vraag of iedereen ouder dan 21 jaar kleine hoeveelheden wiet mag verbouwen en gebruiken. De lokale besturen mogen volgens het initiatiefvoorstel voortaan zelf beslissen of ze de verkoop van wiet willen toestaan en daar belasting over willen heffen. Californië en de rest van Amerika stemmen die dag overigens ook voor een nieuw Huis van Afgevaardigden, nieuwe gouverneurs en voor eenderde deel van de Senaat.

Het referendum is volgens de laatste peilingen niet kansloos. Het heeft steun en oppositie uit opmerkelijke kringen gekregen. Stephen Downing, een oud-politiecommandant uit Los Angeles, ijvert voor legalisering. Het huidige beperkte gedoogbeleid is mislukt. „Iedereen in Californië die marihuana wil hebben, krijgt het in handen.” Justitie steekt veel energie in de vervolging van niet-medische wiet. ’Dat heeft de drugskartels alleen maar rijk gemaakt’ en een zwarte markt vol geweld geschapen, meent Downing.

Andere voorstanders benadrukken dat Californië per jaar 1,4 miljard dollar extra belastinginkomsten kan verdienen door marihuanaverkoop te legaliseren. Dat kan betekenen dat de staat, die een gapend tekort op zijn begroting heeft, minder zou hoeven te bezuinigen op zaken zoals onderwijs of gezondheid.

Maar dokter Dina van de wietapotheek is tegen legalisering. „Ik denk dat het enige resultaat zal zijn dat mijn patiënten flink meer voor hun medicijn moeten gaan betalen, vanwege de extra belasting. Velen van hen zijn ziek en arm en kunnen dat niet betalen.” Ze ontkent dat zij bang is voor concurrentie.

Maar als Californië ’ja’ stemt, dan is dat niet het definitieve woord. Die uitslag kan de staat in aanvaring brengen met de regering-Obama in Washington. Die blijft marihuana als een drug beschouwen en zal die ’agressief’ vervolgen, verzekerde minister van justitie Eric Holder zeer onlangs. Holder heeft binnen het Amerikaanse bestel het recht om Californiërs aan te klagen voor het marihuanagebruik, ook als Justitie in hun eigen staat daar van afziet. Hij kan ook een proces tegen de staat beginnen of subsidies inhouden.

Dokter Dina heeft aan den lijve ervaren hoe ver de lange arm van Washington soms reikt. „Begin 2007 is de landelijke narcoticadienst bij ons binnengevallen. Ze ramden de voordeur in, namen al onze spullen in beslag en namen alle medewerkers mee naar hun bureau. Gelukkig hebben ze na korte tijd iedereen weer vrijgelaten, zonder ons nog verder te vervolgen.” Uit angst voor nieuwe invallen en overvallen heeft haar apotheek nooit meer dan twee dagen voorraad in huis.

Voor de Los Angeles Times waren de woorden van minister Holder aanleiding om zijn lezers opnieuw op te roepen ’nee’ in het referendum te stemmen. De kwaliteitskrant wees erop dat afgelopen september het parlement van Californië al besloot om van bezit van niet-medische wiet niet langer een strafbaar feit te maken, maar slechts een overtreding, waarop alleen een geldboete staat.

„Marihuanagebruikers in Californië hoeven slechts verwaarloosbare straffen te vrezen. Het is daarom niet nodig een gevecht met Washington aan te gaan, dat de staat waarschijnlijk niet wint”, meende de krant.