Macron vergat neokolonialisme

Ik heb niet zoveel met Frankrijk. Ik heb nooit zomers op een Franse camping doorgebracht (sowieso kamperen: quelle horreur!), chansons behoren niet tot mijn cultureel archief en, in tegenstelling tot andere columnisten, verklaar ik mijn al dan niet geïnternaliseerde vrouwenhaat niet vanuit de Franse Revolutie. Parijs heb ik leren kennen door Haïtiaanse en Togolese ogen. Dat is mijn enige band met Frankrijk: Afrika en de Afrikaanse diaspora. Ik ken Frankrijk voornamelijk als brute kolonisator van het halve continent waarover ik schrijf. En niet alleen tussen pakweg 1830 en 1960, maar nog steeds.

Want de Franse halsband zit nog strak om de nekken in francofoon Afrika. Bijvoorbeeld via de munteenheid CFA, ooit gekoppeld aan de franc, nu aan de euro. Ooit handig, nu te duur voor exportmogelijkheden. CFA-landen moeten de helft van hun buitenlandse valuta bij de Franse centrale bank stallen. Ook zijn de West- en Centraal-Afrikaanse versies niet inwisselbaar, waardoor economische samenwerking moeilijk is.

Deze constructie past bij het corrupte systeem dat France-Afrique heet. In het kort: in ruil voor politieke en militaire steun (Frankrijk heeft in vrijwel alle Afrikaanse ex-kolonies permanente legerbases) geven Afrikaanse dictators en langregeerders Frankrijk ruim baan om economische belangen in Afrika veilig te stellen. En die belangen zijn groot. Zo brandt een derde van de lampen in Frankrijk volgens Oxfam Novib dankzij uranium uit Niger. De Franse ontginning heeft voor Niger negatieve gevolgen, zoals, oh ironie, stroomtekort. Niet voor niets haastte de nieuwe Franse president Emmanuel Macron zich na zijn beëdiging naar Mali; terreur is onhandig als je grondstoffen uit de regio nodig hebt.

Historische ongevoeligheid

Onder meer door France-Afrique lijden de monddode inwoners van Kameroen al 35 jaar onder president Paul Biya, de mensen in Congo-Brazzaville 33 jaar onder Denis Sassou-Ngueso en de burgers van oliestaatje Equatoriaal-Guinea 38 jaar onder Teodoro Obiang Nguema. Diens zoon, tevens vicepresident, wordt momenteel bij verstek vervolgd voor corruptie. Dat zijn proces plaatsvindt in Parijs is geen toeval: ‘Teodorin’ mocht jarenlang zijn gejatte miljoenen in vastgoed stoppen aan de duurste straten van de Franse hoofdstad.

Deze neokoloniale ellende was Macron glad vergeten toen hij tijdens de G20 in Hamburg beweerde dat ‘Afrika vooral een beschavingsprobleem’ heeft. Macron reageerde op een Ivoriaanse journalist die wilde weten of Macron iets voelde voor een ‘Marshall Plan’ voor Afrika. De jonge leider antwoordde: “Zolang vrouwen in Afrika nog zeven tot acht kinderen krijgen, is met geld smijten nutteloos.” Macrons woordkeus toont zijn historische ongevoeligheid. In tegenstelling tot de Britse kolonisatoren, die enkel economisch wilden uitknijpen, hadden de Fransen ook een ware ‘beschavingsmissie’; de Franse cultuur moest door Afrikaanse strotten geduwd worden. Inclusief het katholicisme met zijn taboe op geboortebeperking. Dat aspect was Macron ook vergeten toen hij onderontwikkeling duidde tegenover de Ivoriaan.

Deze 39-jarige ‘boy wonder’, de grote Europese hoop, de liberaal, stond daar en oordeelde over vrouwenlichamen. Over mijn nichten, tantes en schoonzussen. Handig goochelend met de hoogste geboortecijfers van het continent: die van Niger. Ja, het land waar hij zijn stroom vandaan moet kunnen blijven trekken. Met zoveel belangen zou ik ook een rookgordijn van simplisme optrekken, zodat ik in alle rust mijn volgende trip naar het onbeschaafde grondstoffenparadijs kon plannen.