Macedonië moet kiezen: zijn naam of vooruitgang

Nee, eerlijk is het niet. Maar toch hoopt oud-minister van buitenlandse zaken Denko Maleski (71) dat er nu eindelijk een compromis komt met de Grieken over de naam van zijn land Macedonië. "We moeten onze trots inslikken. Het is de enige manier om vooruit te komen", vertelt hij in een café in de hoofdstad Skopje.

Naar eigen zeggen spreekt Maleski al 27 jaar lang elke dag over de naam van zijn land. Eerst twee jaar als minister, nadat Macedonië zich in 1991 afscheidde van Joegoslavië. Vervolgens vier jaar als vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties, en daarna in diverse functies aan universiteiten in de Verenigde Staten en in Skopje.

"Wat er niet rechtvaardig aan voelt, is dat Griekenland als groter en machtiger land zijn wil kan opleggen. Je zou willen dat je er als gelijkwaardige partners over kunt praten, maar ze hebben ons al 27 jaar in een wurggreep."

Arm

Macedonië behoort tot de armste landen van Europa. Athene blijft zijn veto uitspreken over toetreding tot de EU en de Navo zolang er geen overeenstemming is over de naam van Macedonië. Griekenland claimt daarop uit historisch oogpunt het alleenrecht, voor de gelijknamige regio rond de stad Thessaloniki.

Daarop valt wel wat af te dingen, zegt Maleski: volgens onpartijdige historici bestaat er wel degelijk een moderne Macedonische natie met zijn eigen, Slavische taal. En in de loop der jaren hebben de zuiderburen hun deel van Macedonië 'vergriekst' door verplichte assimilatie, onder andere door plaatsnamen en eigennamen te veranderen.

Maar tegelijkertijd noemt hij de aanspraken van zijn eigen land op de historie uit de tijd van Alexander de Grote belachelijk. "Ik heb vanaf het begin gewaarschuwd: als we daarmee gaan beginnen, trappen we de Grieken op hun ziel. Maar al in 1993 stond ik als minister helemaal alleen. Ik voelde me genoodzaakt af te treden. Op de Balkan is compromis een vies woord."

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Toch lijken de kansen op een akkoord groter dan ooit, nu beide landen regeringen hebben die niet 'nationalistisch geobsedeerd' zijn, in de woorden van Maleski. Maar op de achtergrond speelt nog een belangrijke, tweede reden: de druk die de EU en de VS uitoefenen. "Zij willen voorkomen dat Rusland hier verdere voet aan de grond krijgt. Dat land profiteert van instabiliteit hier. En stel je voor: dat wij hier op de Balkan ineens allemaal om dezelfde tafel zitten en praten over veiligheidszaken, in plaats van elkaar argwanend te volgen. Daar is heel Europa bij gebaat."

Haast

Vooral Macedonië heeft haast. Skopje hoopt op een geplande top in juli een uitnodiging te krijgen voor EU-lidmaatschap. Maar het optimisme van de afgelopen tijd is enigszins getemperd door de grote weerstand bij vooral de Griekse bevolking. Liefst zeven op de tien zijn tegen elk compromis waarin de naam Macedonië voorkomt, zoals bijvoorbeeld de opties Noord-, Boven- of Nieuw Macedonië. Recente demonstraties in Thessaloniki en Athene brachten veel mensen op de been.

In het buurland is het verzet veel kleiner - volgens Maleski omdat de inwoners het zat zijn dat het land niet vooruitkomt. Maar desondanks is ook daar 33 procent tegen iedere concessie, blijkt uit een recente enquête. "Het zou goed zijn als onze premier het hele land meeneemt in de discussie. Dat hij uitlegt waarom nu ineens het vliegveld en de belangrijkste snelweg niet meer Alexander de Grote heten.

"Zo creëer je iets gemeenschappelijks. Maar in plaats daarvan zet hij zich volledig af tegen de oppositie, die Skopje heeft volgebouwd met zogenaamde standbeelden uit de oudheid, ook zonder uit te leggen waarom. Als we die tegenstellingen blijven opstoken, wordt het lastig."

Buiten maakt Ljiljana Stankovska (56) een foto van haar vriendin voor een van de drie enorme houten, zogenaamd historische galjoenen die onder het vorige bestuur in de Vardar zijn gelegd. De nieuwe burgemeester heeft gezegd er vanaf te willen. Stankovska, wier man deels Nederlander is en die een paar jaar als coupeuse in Nederland heeft gewerkt, behoort tot de groep die tegen concessies aan de Grieken is.

"Stel je voor, dat je buurman naar je toekomt en zegt: jij moet een andere naam! Hoezo?" Ook het pragmatische argument dat toetreding tot de Navo en de EU het leven in Macedonië beter zouden maken, wuift ze weg.

"Ik kan geen werk vinden, en salarissen zijn laag. Dat gaat de EU echt niet veranderen. En onze politici kunnen dat ook niet. Het is beter gewoon blij te zijn met wat je hebt en van het leven te genieten. En daar zijn Macedoniërs heel goed in."

Lees ook:

Voor veel Grieken is het glashelder: Macedonië is Griekenland, buurland Macedonië mag die naam niet bezigen.