Maakt Obama's ambitieuze klimaatplan kans?
In het laatste jaar van zijn presidentschap loopt Barack Obama met grote passen. Daarbij trapt hij op veel tenen, dit keer op die van de steenkolenmarkt. Morgen presenteert hij het 'meest ambitieuze klimaatplan uit de geschiedenis van de Verenigde Staten', dat strenger is dan verwacht. Maar is een ingrijpende vernieuwing van de Amerikaanse energiemarkt echt mogelijk?
Obama masseerde het Amerikaanse volk dit weekend op Facebook al voor de presentatie van zijn plannen. In een filmpje zegt hij dat Amerika, na China de grootste vervuiler ter wereld, nu de klimaatverandering tegen moet gaan. "Klimaatverandering is niet langer een probleem van de volgende generatie", aldus de president.
Voor 2030 moet de uitstoot van CO2 met 32 procent worden verminderd ten opzichte van het niveau van 2005, zo meldden bronnen tegen de New York Times over de definitieve versie van het Clean Power Plan, de strijdwagen waarin Obama al sinds zijn eerste termijn probeert de uitstoot van CO2 te verminderen. Op een eerste versie van het plan, dat vorig jaar openbaar werd, kwamen 4,2 miljoen op- en aanmerkingen binnen.
Overstap elektriciteitscentrales
Die 32 procent moet worden bereikt door elektriciteitscentrales over te laten stappen op duurzame energie, in plaats van milieuonvriendelijke steenkool. Centrales die daarop draaien, goed voor 40 procent van de totale Amerikaanse energievoorraad, zorgen voor de meeste uitstoot in Amerika. Nieuwe wetgeving moet die transitie versnellen. Zo moeten centrales onder andere meer gaan betalen als ze steenkool gebruiken. Op deze manier hoopt Obama dat sneller wordt overgestapt naar milieuvriendelijke energiewinning.
Het Amerikaanse milieuagentschap EPA treedt als waakhond op, gemachtigd met de Clean Air Act uit 1970, die stelt dat EPA de autoriteit krijgt om toezicht te houden op de uitstoot van broeikasgassen, waardoor het Congres deels wordt omzeild. Datzelfde Congres blokkeerde in 2010 een dergelijk klimaatplan. Obama hoopt op deze manier zijn zin door te kunnen drukken en dreigt met een presidentieel veto als hij wordt tegengewerkt.
De Amerikaanse energiemarkt
Hoe komen de Amerikanen aan hun energie? Voornamelijk door elektriciteitscentrales die draaien op steenkool. Gas is goed voor 30 procent, kernenergie moet het doen met 20 procent. Water-, wind- en zonne-energie zijn met respectievelijk 7, 4,9 en 0,5 procent in opkomst, berekende Vox in een handig overzicht.
De EPA stelt elke staat afzonderlijk een reductie-doel dat ze moeten halen. Daar mogen ze naar eigen inzicht naartoe werken, mits ze in 2016 een eerste versie en in 2018 een definitief plan hebben ingeleverd hoe ze dat willen doen. In 2022 gaan de plannen dan definitief in.
Is het plan reëel?
Maar die verandering is verre van simpel uit te voeren. De verwachting is dat liefst 25 Amerikaanse staten samen met steenkoolbedrijven de rechtszaal ingaan tegen het voorstel. De staten Wyoming en Kentucky lopen daarbij voorop, aangezien de economie van die staten vooral bloeit dankzij de winning van steenkool. Zij zien in de plannen van Obama een 'kolenoorlog' en vrezen voor de sluiting van hun werkplekken. Oklahoma heeft al gezegd niet in te gaan op de wensen van Obama.
Daar komt nog bij dat de plannen van Obama strenger zijn dan werd verwacht. Zo werd in een eerdere versie niet de 32 procent vermindering van uitstoot genoemd, maar 'slechts' 30 procent. De staat Arizona moet in de nieuwe versie meer dan de helft van zijn uitstoot verminderen. Missen staten de deadline van 2016, dan worden ze daartoe gedwongen.
De woordvoerder van het Witte Huis, Denis McDonough, zei eerder al dat de regels strenger worden. "Er moet geen twijfel over bestaan dat dit jaar van ongekend belang is voor klimaatverandering", zei hij woensdag tijdens een persconferentie. Meer politieke redenen gaf McDonough niet.
Wat vindt EPA
Het Amerikaanse milieuagentschap EPA wordt verantwoordelijk voor het terugdringen van de uitstoot van CO2 in Amerika. Lees hier een interview met de topvrouw, Gina McCarthy. "Dit plan is historisch."
Voor Obama zal het bovendien lastig worden het pakket maatregelen politiek gezien door te drukken. Senator Mitch McConnell uit Kentucky is inmiddels een campagne begonnen tegen de plannen van Obama.
Het beroep op de Clean Air Act houdt hem voor even overeind, maar ook daar wordt hoogstwaarschijnlijk tegen geprocedeerd. Daarom zijn er wel verschillende versoepelingen ingebouwd. Staten krijgen langer om hun plannen uit te werken, en 'snelle beslissers' krijgen een bonus. Het is echter maar de vraag of deze zoethoudertjes voldoende zijn.
Hoop
Toch is er wel degelijk enige hoop. Vorig jaar, toen de voorlopige versie van het plan werd gepresenteerd, bleek al dat sommige staten hun doelen zelfs al hadden gehaald, voordat ze werden opgelegd. Vooral in Noordoost Amerika was de uitstoot van broeikasgassen al met zo'n 10 procent verminderd.
Een grote overwinning zal Obama waarschijnlijk toch niet halen. Het totaal aan tegenstanders is vooralsnog te groot. Zij vrezen dat de plannen miljarden gaan kosten. De regering van Obama zegt juist dat het pakket uiteindelijk een Amerikaans gezin 85 dollar kan opleveren en de ziektekosten van long- en astmapatiënten kan reduceren. Niet gek voor een plan dat een lange adem vereist.
Op globaal niveau biedt het plan van Obama eveneens een kleine kans voor een groter doel. In december wordt bij de klimaattop in Parijs een akkoord verwacht over een gezamenlijke aanpak van klimaatverandering. Het feit dat Amerika, evenals China eerder, zich committeert aan klimaatdoelen, maakt de kans op een wereldwijd klimaatakkoord een stukje groter.
