Luchtmacht meet vogeltrek met een Vliegenvanger
De Koninklijke Luchtmacht is deze week neergestreken op de Zuidpier van IJmuiden voor onderzoek naar vogeltrek over de Noordzee. Met behulp van radar wordt het vliegpad van de vogels nauwkeurig gevolgd.
De Flycatcher (vliegenvanger) is het belangrijkste hulpmiddel van projectleider L. S. Buurma en zijn team van zeven mensen. Deze doelvolgradar wordt dag en nacht bemand, waarbij de groep een uitgebreid meetschema afwerkt. Er is een camera aan gekoppeld, waardoor in een aantal gevallen de radarecho op naam gebracht kan worden. De gegevens worden voor latere analyse in computers en op videobanden vastgelegd.
De luchtmacht kreeg de onderzoeksopdracht van Rijkswaterstaat directie Noordzee. Het werk zal een jaar duren, waarbij de trek één week per maand wordt geregistreerd. Doel van het onderzoek is de vogelbewegingen boven zee te analyseren: hoeveel vogels vliegen er, hoe hoog, in welke richting, en wanneer? De resultaten zullen worden gebruikt bij de discussie over de eventuele aanleg van een luchthaven in zee, voor de kust van IJmuiden.
Buurma: ,,Plat gezegd willen we weten hoeveel kilo vogelvlees er per kubieke kilometer lucht aanwezig is. En bovendien wat de invloed van verschillende factoren is. Daarbij moet je bijvoorbeeld denken aan de loop van de kustlijn: op welke afstand ervan bevinden zich nog hoeveel vogels. Daar zit een duidelijke gradiënt in. Zo kan je mogelijke belemmeringen voor de luchtvaart in kaart proberen te brengen.'
De computerapparatuur, ontwikkeld door het Fysisch elektronisch laboratorium van TNO, heeft evenals de radar een vogelnaam: Robin, de roodborst. Buurma: ,,Je kunt door de Flycatcher te kantelen als het ware plakjes lucht onderzoeken. Bovendien mag hij eens in de zoveel tijd even ja-knikken, waarbij een verticale doorsnede door een groep gemaakt kan worden. Dat is van belang om Robin de verdeling van vogeltrek over een verticale luchtlaag vast te laten leggen.'
Veel trek is er niet geweest deze week. Alleen woensdagnacht kwam er een stroompje vogels uit het westen aan, op ruim 300 meter hoogte. Om welke soorten het ging, kan de radar niet bepalen. Volgens Buurma kunnen het kieviten zijn geweest, die in Engeland overwinterd hebben.
Engeland? Dan lijkt de positie van de radar - aan het begin van de pier - niet ideaal. Waarom zit het team niet op het uiterste puntje, een paar kilometer in zee? Buurma: ,,Daar zijn we deze week ook begonnen. Alleen waaide het zo hard, dat het water over de pier sloeg en we midden in de nacht moesten verkassen. Het enige dat we uiteindelijk kwijtraakten, was ons ecotoilet. Dat ligt nu op de bodem van de zee.'
