Loonstijging is nodig, maar werkgevers zijn kopschuw
Iedereen wil na jaren van loonmatiging meer geld. Dat is goed voor de werknemers, goed voor de economie en daarmee ook goed voor de werkgevers, zeggen vakbonden, economen, internationale onderzoekers en zelfs De Nederlandsche Bank. Als iedereen baat heeft bij hogere lonen, waarom omarmen de werkgevers de looneisen dan niet?
Morgen op de kop af al 1600 dagen, wachten 120.000 rijksambtenaren op een nieuwe cao. Ook bij ambulancediensten, de politie, de metaalsector, de sociale werkplaatsen en de grafische media zijn de onderhandelingen de afgelopen weken vastgelopen.
Dat heeft deels te maken met een botsing tussen de korte- en de langetermijnvisie van werkgevers. Vraag een ondernemer of hij de loonkosten wil verhogen, en hij zal met een zuinig gezicht naar zijn winstcijfers kijken. De reflex bij een werkgever is dat hij de kosten zo veel mogelijk wil drukken. Dat verhoogt op korte termijn de winsten. Op langere termijn keert deze strategie zich tegen het bedrijf. Lage lonen tasten de koopkracht aan, waardoor werknemers minder geld uitgeven en de ondernemer die zich op de binnenlandse markt richt daar op termijn ook last van krijgt.
Daling omzet en koopkracht
Dat is terug te zien in bijvoorbeeld de kledingwinkels. Gisteren nog maakte het CBS bekend dat de resultaten van de winkels de afgelopen jaren fors onderuit zijn gegaan. De omzet daalde, wat een rechtstreeks gevolg is van minder geld in de portemonnees van winkelende Nederlanders.
Wat de cijfers van het CBS ook laten zien, is dat de afgelopen zes jaar de koopkracht in Nederland stevig is gedaald. Dit jaar zijn er weliswaar tekenen van herstel, maar het besteedbaar inkomen is nog altijd lager dan in 2008.
Werkgevers schuw
Toch is er geen gebrek aan geld, vooral niet bij ondernemingen die zich richten op de export. Daardoor ook was het handelsoverschot van Nederland vorig jaar historisch hoog. Het probleem is dat te veel geld niet terugkeert in de economie. Bedrijven betalen hun personeel geen hogere salarissen en investeren te weinig. Liever zetten zij de winsten op de spaarrekening of kopen eigen aandelen in.
Dat werkgevers huiverig zijn voor forse looneisen, heeft ook te maken met wisselende prestaties binnen sectoren. Onder de onlangs vastgelopen metaal-cao valt bijvoorbeeld het zeer succesvolle ASML, dat best een stevige looneis kan opvangen. Maar binnen de metaalsector zijn ook kleinere bedrijven die ploeteren om de volgende maand te halen. Deze zwakkere bedrijven zitten via de werkgeversorganisatie ook aan tafel, en blokkeren de looneisen.
'Modernisering' cao's
FNV-voorzitter Heerts had er afgelopen weekend genoeg van. In ouderwets ronkende vakbondstaal kondigde hij een hete zomer aan, met veel acties. "De grens aan de cao-tafels is bereikt", zei hij.
Waar de vakbonden vooral meer geld eisen, daar willen de werkgevers 'modernisering' van de cao's. Seniorendagen, onregelmatigheidstoeslagen, het maakt de loonkosten onnodig hoog, stellen de werkgevers. De werkgevers willen een eventuele loonstijging financieren door te korten op dergelijke arbeidsvoorwaarden, maar daarmee komt er niet meer geld in de economie.
Om de vastgelopen cao-onderhandelingen vlot te trekken, kan een bemiddelaar de werkgevers wijzen op de langetermijneffecten van loonmatiging. Misschien dat president Knot van De Nederlandsche Bank nog een gaatje in zijn agenda heeft.
