Lone wolf voor veiligheidsdienst harde noot om te kraken
Of Mohammed Bouhlel nu een jihadist is of niet, weer lijkt een zogeheten 'lone wolf' veel slachtoffers te maken. Voor inlichtingendiensten is het een harde noot om te kraken. Want hoe krijg je zo'n einzelganger op de radar?
De Nederlandse veiligheidsdiensten hebben een scherp oog voor dit soort aanslagplegers, zegt Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) Dick Schoof vandaag. "Onze inlichtingendiensten en de politie in de wijken kijken wie onze potentiële eenlingen zijn", aldus Schoof. Meteen na de aanslag in Nice zijn onder zijn leiding gesprekken gestart met alle betrokken partijen over de manier waarop de dader te werk is gegaan.
Er wordt gekeken of er iets valt te leren van de 'modus operandi' van de aanslagpleger en of er andere beveiligingsmaatregelen nodig zijn. "Die gesprekken lopen", aldus Schoof.
Scepsis
Ook vorige maand was het een eenling die namens IS een bloedbad aanrichtte. Tientallen mensen kwamen in het Amerikaanse Orlando om het leven toen Omar Mateen het vuur opende in een druk bezochte homoclub. Na die aanslag sprak Trouw-journaliste Leonie Breebaart met Beatrice de Graaf, als terrorismedeskundige al jarenlang betrokken bij de vraag hoe je aanslagen kunt voorkomen. Haar antwoord: stoere pogingen de lone wolf in het vizier te krijgen voordat hij toeslaat, moeten met scepsis worden bekeken.
"Dat er zoiets bestaat als 'een lone wolf' is een mythe", zei De Graaf, "er is geen profiel dat voorspellende waarde heeft. Het kan bijvoorbeeld best zo zijn dat eenzame jongemannen die op eigen houtje een hele groep mensen afmaken vaker kind zijn van gescheiden ouders, maar de groep kinderen van gescheiden ouders is enorm, daaruit kun je niet afleiden dat iemand met zo'n achtergrond dan ook tot geweld overgaat; daarvoor zijn altijd veel meer factoren nodig."
Psychische aandoening
"Eén ding blijkt overigens wel uit recent onderzoek", vertelt De Graaf, "Terroristen die op eigen houtje radicaliseren, kampen vaker met een psychische aandoening. Maar dat is ook wel logisch. Binnen terroristische groeperingen wordt juist rationeel gedrag verwacht. Wie niet voorzichtig is, wordt zo opgepakt. Dan heb je weinig aan onstabiele eenlingen, die brengen de anderen in gevaar."
Het romantische symbool van de eenzame wolf komt uit rechts-extremistische kringen. In de jaren tachtig werd de 'eenzame wolven-strategie' door Amerikaans extreem-rechts aanbevolen als methode om uit handen te blijven van de FBI. Er was zelfs een handboek voor: 'Leaderless resistance'.
De Graaf benadrukt dat internet die methode, die beweging, een enorme impuls heeft gegeven. "Het net biedt gefrustreerde jongeren een luisterend oor én een podium. Op internet vind je altijd wel iemand, een website of een blogger die jouw visie bevestigt. Internet wordt daarom wel een negatieve echoput genoemd: alles wat je zegt komt ook weer terug.
undefined
Is Bouhlel wel een jihadist?
De Franse regering lijkt te worstelen met de motieven van de dader van de aanslag in Nice. Premier Manuel Valls gaat er vanuit dat de dader banden had met radicale islamistische kringen. De Franse minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve meldde echter dat radicaalislamitische motieven niet kunnen worden bevestigd.
"Hij is een terrorist die waarschijnlijk op een of andere manier banden had met de radicale islam'', zei Valls. "Ja het is een terreurdaad en we zullen zien wat de banden zijn met terreurorganisaties.'' Cazeneuve antwoordde elders negatief op de vraag of hij kon bevestigen dat de motieven van de dader in verband konden worden gebracht met jihadisme.
