'Londenaren vinden dat immigratie de stad heeft verrijkt'

In 2005 werd ik er correspondent voor NRC Handelsblad. In de jaren tachtig had ik ook een tijdje in de stad gewoond. Het viel me op dat Londen in de tussentijd veel internationaler was geworden.

Natuurlijk zag je er altijd al mensen uit de voormalige koloniën: India, Pakistan, Kenia, West-Indië. Maar nu komen de inwoners echt overal vandaan. Meer dan een derde van de Londenaren is in het buitenland geboren.

Weinig incidenten
Tegelijkertijd zag ik hoe soepel die verschillende groepen met elkaar omgaan. Niet dat ze elkaar voortdurend in de armen vallen, maar er zijn eigenlijk heel weinig incidenten. Zeker als je het aantal potentiële botsingen en meningsverschillen in aanmerking neemt die al die culturen en talen met zich meebrengen.

Aan de vooravond van de Olympische Spelen, waarvoor Londen zich nadrukkelijk heeft gepresenteerd als een multiculturele en kosmopolitische stad, wilde ik dat ogenschijnlijk gemak waarmee al die groepen zich verstaan tegen het licht houden.

Versnipperd
Hoe valt het te verklaren? Net als in Nederland zitten er in Londen arme sloebers onder de migranten. Maar er zitten ook veel hoogopgeleide mensen bij, het gemiddelde opleidingsniveau van de migrant is hoger dan dat van de autochtone Brit. Ze spreken behoorlijk, soms zelfs voortreffelijk Engels. Dat maakt de omgang veel gemakkelijker.

In Londen is de buitenlandse gemeenschap bovendien nogal versnipperd. Er zijn gemeenschappen uit tenminste veertig landen. Het is daarom lastig voor een groep een beslissend stempel op de samenleving te drukken. Tegelijk versterkt dit het gevoel bij nieuwkomers dat ze zich tot op zekere hoogte moeten aanpassen. Anderzijds wordt er weinig krampachtig gedaan over andere culturen.

Dat heeft met de Britse volksaard te maken. Leven en laten leven, is het motto. Doe wat je wilt, als ik er maar geen last van heb.

Individuele vrijheid
Britten hechten enorm aan individuele vrijheid, dat vinden ze belangrijker dan gelijkheid en broederschap. Die vrijheid gun je dan ook een ander. Je houdt afstand van elkaar, dat zit diep verankerd. Daar moest ik in het begin aan wennen. Het is niet voor niks dat je zelden bij Britten thuis wordt uitgenodigd. Hun eerste reflex is om met je af te spreken in de pub of ergens naar toe te gaan. Dat is soms wel wat koud, ja. Hun instinct is om zich niet met anderen te bemoeien.

De keerzijde is dat het cement in de samenleving ontbreekt. Daar zijn ook wel discussies over. Dat het allemaal te los wordt, te divers. Want het is niet per se zo dat er meer integratie is. Niet iedereen in Londen roept dan ook hosanna over die multiculturele wereld.

Over het algemeen vinden Londenaren dat immigratie de stad heeft verrijkt. Dat was een overweging om het boek te schrijven. Om te laten zien dat iets minder krampachtigheid haar voordelen heeft. De Britten proberen niet alles in regeltjes te vangen. Een eigen zaak opzetten is minder lastig dan in Nederland. Immigranten doen dat volop. Daar profiteert de samenleving van. Nederland lijkt dat besef een beetje kwijt."

Floris van Straaten: Londen. Multicultureel mekka aan de Theems. Nieuw Amsterdam, Amsterdam; 224 blz. € 12,95